Samsun ilinin ekonomik yapısını oluşturan sektörlerin başında tarım sektörü gelmekle birlikte sanayi, hayvancılık ve turizm de önemli yer işgal etmektedir. İl ekonomisinde büyük etkisi olan tarımsal ürünler, buğday, tütün, mısır, ayçiceği, şekerpançarı, fındık, çeltek ve sebzedir. Bu ürünlerin yetiştirildiği toplam alan 448.923 hektardır. İl tarımında, verimli ovalara sahip olan Bafra ve Çarşamba ovaları toplam 122.410 hektarlık alana sahiptir. Buralarda yetişen sebzeler (domates, biber, kavun, karpuz, vb.) öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım bu bölgede ağırlıklı sektör olduğundan Samsun ili İstihdam yapısı da ilk aşamada tarımdan etkilenmiştir. İstihdam gücünün % 69’u tarımsal alanda çalışmaktadır. Bununla birlikte, Bağımsız Devlet'ler topluluğu ve Türk Cumhuriyetlerine yakınlığı, deniz,kara ve hava ulaşım imkanlar ile büyük potansiyele sahip bulunan ilimiz sanayide istenilen seviyede gelişme gösterememiştir. Samsun ili imalat sanayinin yaratmış olduğu katman değerinin % 55.6’sının kamu, % 44,4 ünü ise özel sektör tarafından gerçekleştiği görülmektedir. Samsun,Doğu Karadeniz Bölgesi’nin de büyük metropol kentidir. Kentin nüfus yoğunluğu sebebiyle ticari ve sınai yaşantısı canlıdır. Özellikle 1980 yılından sonra kentte daral istihdamın geliştirilmesi için endüstri çağına uygun olarak gerek kent civarında gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluşmuş, istihdam yavaş yavaş sermaye yoğun olan Küçük işletmelere doğru yönelmeye başlamıştır. Bunların yanı sıra Organize sanayi Bölgeleri de önemli katkılar sağlayacak duruma gelmek üzeredir. Samsun ve yöresindeki imalat sanayinin de üretilen ürünlerin en önemlileri; Çimento, gübre, bakır, yapay jüt, oto yedek parçası, muhtelif boyutlarda pompa, mobilya ve tekstil, demir, konfeksiyon, ilaç ve tıbbi aletlerdir. Büyük ve orta ölçekli işletmelerde emek yoğun bir şekilde kalorifer kazanı, plastik PVC tesisleri, zirai alet ve makineleri, bakır mamulleri, inşaat demirleri, plastik poşet, muhtelif şekerleme, reçel ve sanayi tipi mutfak eşyası yapan küçük tesisler de mevcuttur. Samsun’da yapılan hayvancılık tamamen ailelerin kendisini geçindirmesine yöneliktir. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerinde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. Yaz aylarında denizden ve kumdan yararlanılabildiği gibi kış aylarında da av turizmi yapmak mümkündür.
BİTKİ ÖRTÜSÜ
Genellikle dağlık ve ormanlık bir yapıya sahip olan bölgede başlıca bitki örtüsünü orman ağaçları teşkil eder. Alaçam, Çarşamba, Kavak, Vezirköprü ve Ayvacık ormanları en önemlileridir. Orman ağaçları olarak pelit, çam, gürgen, meşe ve kayın ilk sıraları alır. Bunlardan başka kavak, söğüt, kestane, akasya ve çınar ağaçları da vardır. Karadeniz’e ayrı bir özellik veren bu bitki örtüsü yapılan yanlış ve yasak kesimler yüzünden bir hayli azalmıştır. Bölgedeki geniş meraların yanında özellikle Çarşamba Bafra ve Ladik ilçelerinde sazlık ve bataklıklar mevcuttur.
Bitki örtüsü yönünden oldukça zengin olan Samsun ‘da ormanların yanı sıra ovalarda da bağ, bahçe, çayır ve ekili alanlar önemli yer tutmaktadır. İlimizin önemli tarımsal ürünleri buğday, tütün, mısır, sebze, ayçiçeği, şekerpancarı, fındık ve çeltiktir. İlin toplam 448.923 hektarlık tarım alanının 57.442 hektarında sulu, 391.481 hektarında ise susuz tarım yapılmaktadır. İki önemli ova olan Bafra ovası 69.110 hektar ve Çarşamba ovası 53.300 hektarlık tarım alanına sahiptir.
Tarla Ürünleri
İlimizde ekonomik bakımdan yetiştirilen 4 ana ürün buğday, mısır, çeltik ve tütündür. Sanayi bitkisi olarak ayçiçeği tarımı yapılmaktadır. Çayır mer'a ve yem bitkileri ekilişlerinde Tarım Bakanlığının uygulamakta oldugu yem bitkileri desteklemeleri doğrultusunda artışlar olmuştur ve devam etmektedir.
Önemli Ürünlerle İlgili Bilgiler
Buğday : İlimizde buğday üretimi aile ihtiyacı ve ticari amaçla yapılmakta olup, üretim daha çok iç kesimlerde yoğunlaşmıştır. Buğdayda tohumluk ihtiyacı Tarım İl Müdürlüğü aracılığı ile Cumhuriyet 75, Momtchill, Gönen, Bezostia-1, Panda, Orso, Golia gibi sertifikalı tohumluk getirilerek karşılanmış, ayrıca çiftçiler tarafından temin edilmiştir. Buğday ekiliş alanı 113.620 ha olup yıllık üretim 344.885 ton' dur.
Mısır: İlimizde ekiliş zamanı olarak birinci ürün ve hububatla münavebeli bir şekilde ekilen mısır, dane üretimi ve slaj yapılarak hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. İlimizde üretimi yapılan mısır tohumluk olarak yüksek verimli hibrit tohumlar ile yöremizin mısırı olan Karadeniz Yıldızı ve yerli çeşitler kullanılmaktadır. İlimizde toplam mısır ekiliş alanı 51.810 ha olup, toplam yıllık dane üretimi 210.455 ton’ dur.
Çeltik: İlimizde 9 ilçede çeltik ekimi yapılmakta olup, özellikle Terme, Bafra, Alaçam, Çarşamba ve Tekkeköy ilçelerinde yoğunlaşmıştır. İlimizde çeltik üretiminde kesik sulama yöntemi kullanılmaktadır. Çeltik ekimi genelde ruhsatlıdır. İlimizde toplam olarak 6.437 ha alanda yıllık 41.035 ton çeltik üretimi yapılmaktadır.
Tütün: Dünyanın en kaliteli tütünlerinin yetiştirildiği ilimizde her yıl mavi küfe dayanıklı Maden ve Canik tütün tohumluklarından yaklaşık 1.050 kq üretilerek ilimiz çiftçilerine Tarım İl Müdürlüğü aracılığı ile dağıtılmaktadır.
Samsun’da 24.674 hektar alanda 58.620 çiftçi ailesi 20.649 ton tütün elde etmektedir. Tütünün Merkez, Bafra, Tekkeköy, Alaçam ilçelerinde yoğun olarak tarımı yapılmaktadır. Tütünün alıcısı tüccar ve devlet adına tekel iken destekleme alımlarına Yeni 3.1.2002 tarih ve 4733 sayılı Tütün Yasası ile 2002 üretim yılından itibaren son vermiştir
Sebzecilik
İlimizin Bafra ve Çarşamba ovalarında geniş alanlarda sebzecilik yaygın olarak yapılmaktadır. En fazla üretimi yapılan sebzeler domates, biber, hıyar, patlıcan, ıspanak, fasulye, kabak, lahana, pırasa, karpuz ve kavundur. Toplam 42.791 ha alanda sebze tarımı yapılmaktadır.
Ayrıca, plastik sera ve yüksek tünellerde son yıllarda artan bir oranla sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır. Mevcut örtülü alan 7.522 dekardır. İlimizde yoğun olarak yetiştirilen sebze türlerinin değerlendirilmesi ve pazarlamasında sorunlar çıkmaktadır. Bunun için konserve ve şoklama tesisleri kurulması gerekli görülmektedir.
Meyvecilik
İlimizde 65.512 ha alanda kapama meyvecilik üretimi yapılmaktadır. Bu kapama alanının 632.376 dekarı fındık alanıdır. Fındık üretimi Merkez, Terme, Çarşamba, Salıpazarı, Ayvacık, Tekkeköy, 19 Mayıs, Bafra, Alaçam, Yakakent ve Asarcık ilçelerinde yapılmaktadır. Yine kapama olarak Merkez ve Çarşamba ilçelerinde şeftali üretimi yapılmakta ve önemli gelir kaynağı oluşturmaktadır. Diğer meyve ürünlerinin yetiştiriciliği dağınık ağaç şeklinde yapılmaktadır. ilimizde 632.376 dekar fındık bahçesi olup 73.585 ton fındık üretimi yapılmaktadır. 423 960 Şeftali ağacından 19.127 ton, 337.410 elma ağacından 13.610 ton..208.935 armut ağacından 8197 ton, meyve üretimi gerçekleşmiştir.
Ülkemizde üretimi iç tüketimle eritilmeyecek miktarlara ulaşan ürünlerin en önemlisi Fındık' tır. Fındık ekim alanlarını daraltılması ve bu alanlarda tüketimi ve ihracatı mümkün diğer ürünler yetiştirilmesi mümkündür. Çarşamba ve Terme ovalarında taban arazilerde yetiştirilen fındığın yerine alternatif ürünler yetiştirilebilir. 3438 sayılı yasa ile fındık alanlarında alternatif ürün çalışmaları başlatılmıştır. Yasaya göre Çarşamba, Terme, Ayvacık ve Salıpazarı ilçeleri dışında kalan yerlerde fındık dikilmesi yasaktır. Anılan ilçelerde ise % 6 dan aşağı ve 750 rakımdan yüksek yerlerde fındık dikimi yasaktır. Son yıllarda ova arazilerinde fındık tarımı yapılan alanlar hızla artmıştır. 1. 2. 3. Sınıf arazilerde fındık tarımı yapılmaktadır. Bu alanlarda mısır, çeltik, soya, Şekerpancarı, tüm sebze çeşitleri, bazı köylerde meyvecilik, plastik seralarda örtü altı yetiştiriciliği yapılabilir.
Çarşamba ovasında; 27.320 ha arazide fındık tarımı yapılmaktadır. 2001 yılı maliyetlerine göre 1 dekar fındık bahçesinden elde edilecek net gelir 80-100 milyon TL. civarındadır. Aynı alanda şeftali bahçesi ile karpuz yetiştiriciliğinden 150-200 milyon TL, domates yetiştiriciliğinden 150-200 milyon TL. net gelir elde edilebilir.
SULAMA
İlimizin 448.923 hektarlık tarım alanının modern anlamda sadece % 17 lik bir kısmında sulu tarım yapılmaktadır. Bu durum çizelge ve grafik olarak aşağıda gösterilmiştir.
Su Projeleri
1. Samsun İçme Suyu Projesi:
1982 yılında hizmetler sektöründen uygulama programına alınan ve Samsun Belediyesi adına protokolle DSİ ce gerçekleştirilen bu proje ile Samsun şehrinin 2015 yılında erişeceği hesaplanan 1.200.000 nüfusunun 3.600 l/s'lik içme ve kullanma suyu ihtiyacının yeterli ve sağlıklı şekilde karşılanması programlanmıştır. Ayrıca yapılan bir protokolle yörede bulunan Azot Sanayii Samsun Gübre Fabrikası ile Karadeniz Bakır Fabrikasının 400 l/s'lik endüstri suyu ihtiyacının da bu proje ile sağlanması öngörülmüştür. Proje 4 ana inşaat ünitesinden oluşmaktadır. Bunlar;
Çakmak Barajı İnşaatı (1988 yılında tamamlanarak Belediyeye devredilmiştir)
Isale Hattı ve Atakum Ana Deposu inşaatı (1996 yılında tamamlanarak Belediyeye devredilmiştir)
Arıtma Tesisleri inşaatı (1994 yılında tamamlanarak belediyeye devredilmiştir.)
Şehiriçi Şebekesi, Depolar ve Terfi Hatları inşaatı işleridir.
Protokol gereği yapımı Büyükşehir Belediyesi sorumluluğunda olmasına rağmen, SSK deposu inşaatı, DSİ’ce ihaleli olarak yürütülen İsale Hattı ve Atakum Ana Deposu inşaatı muhtevasına alınarak 1998 yılı sonunda tamamlanmış, 1999 yılında Büyükşehir Belediyesine devredilmiştir. Yine aynı şekilde, ek bir protokol ile Hasköy ve Kökçüoğlu ana depoları inşaatı da DSİ Bölge Müdürlüğünce üstlenilmiş, 1997 yılı fiyatları ile 1 trilyon TL keşif bedeli ile Şubat 1998 de ihalesi yapılmıştır. 1999 yılında inşaatına başlanmış olan Hasköy deposu bitme noktasına gelmiştir. Kökçüoğlu deposu inşaatı da yıl ortasında bitme noktasına gelecektir. Ancak Samsun Büyükşehir Belediyesi yeni bir talepte bulunmuş ve Genel Müdürlük oluru ile proje muhtevasına Hidrant hattı, Üniversite hattı ve Kurupelit deposu alındığından proje tümüyle 2002 yılı itibariyle ikmal edilecektir. Adı geçen depo inşaatları için 2002 yılında 7 trilyon TL ödenek sağlanmıştır. Devam eden depo inşaatlarının 2002 yılı fiyatları ile yaklaşık maliyeti 17 trilyon TL' dir.
2. Bafra Ovası Sulaması I. Merhale Projesi
Bu proje ile Derbent barajından Bafra ovasında 47.727 ha arazinin sulanması öngörülmüştür. Bafra ovası sağ sahilinde 14.279 ha alanın sulanmasını amaçlayan, Bafra Ovası Sağ Sahil Sulaması 1.Kısım inşaatı 1991 yılında, 1990 yılı birim fiyatlarıyla 80 milyar TL keşif bedeli üzerinden ihale edilmiştir. Kanaletli sulama tipindeki şebekenin ihtiyacı için Bafra şehir merkezinde kurulan kanalet fabrikası Ekim/1993 de üretime başlamıştır. Yıllık üretim kapasitesi 100.000 m kanalet olup bugüne kadar 273.500 m kanalet ve muhtelif yüksekliklerde kanalet ayağı üretilmiştir. Ana kanal inşaatı olarak 3.666 m'lik Bafra Şehir geçişi kapalı galerisini de içine alan 35 km'lik 24 km boyundaki S2 ana kanalının 22.5 km'lik betonlama çalışmaları bitirilmiştir. Yine
10,3 km' lik klasik S2-A yedek kanalından 4.4 km'si,
0.6 km'lik S2-B yedek kanalından 4 km'si
258 km drenaj kanalından 103 km'si,
316 km'lik kanalet şebekesinden 167 km'si yapılmış bulunmaktadır.
107 km kanaletin de üretimi yapılmış olup döşenmesi beklenmektedir.
Diğer taraftan Kızılırmak nehri yatağının Karadeniz ile birleştiği noktada oyulma meydana gelmiş olup sulama sistemindeki drenajların bağlandığı kuşaklama kanalına kadar oyulmanın ulaşması üzerine Teknik Araştırma ve Kalite Kontrol Dairesince yapılan model deneyleri doğrultusunda BDT -1 kuşaklama (tahliye) kanalının Karadeniz kıyı oyulmalarından korunması amacı ile bir seri mahmuz inşaası projelendirilmiş ve M1, M2, M3 mahmuzları inşa edilmiştir.
Bugüne kadar 6.150 ha alanda sulamaya açılmıştır. Yeterli yatırım ve kamulaştırma ödeneği sağlandığı takdirde her yıl 2-3 bin hektar alan daha sulamaya açılabilecektir.
Projenin bir diğer ünitesi olan Bafra Ovası Sol Sahil Sulaması inşaatı 1996 yılında 3,6 trilyon TL keşif bedeli üzerinden ihale edilmiştir. Ovanın sol sahilindeki 19.122 hektar tarım alanının tamamının sulanmasını amaçlayan bu inşaatta da ana kanal inşaatına başlanmıştır. Bugüne kadar yeterli ödenek sağlanamadığından ihale muhtevasından önemli bir iş yapılamamıştır. Ana kanalın toplamı 52.400 m 'dir.
2001 yılında projeye yeni bir ünite ilave edilmiştir. 15 trilyon toplam keşifle yer alan Martıkale Karaköy Pompaj Sulaması ile 7.661 ha' lık tarım alanının sulanması öngörülmektedir. 2002 yılında yeterli ödenek sağlandığı takdirde ihalesi yapılacaktır.
Proje için 2002 yılında 1,9 trilyon TL ödenek tahsis edilmiştir. Asgari 10 trilyon TL ek ödeneğe ihtiyaç bulunmaktadır.
Bu proje 2002 birim fiyatları ile yaklaşık 285 trilyonluk bir proje olup tamamlanarak işletmeye açıldığında sağlanacak yıllık tarımsal net gelir artışı 37 trilyon TL olacaktır.
3. Çarşamba Ovası Sulaması ve Drenajı Projesi
Çarşamba ovasında 82.707 hektar tarım alanının drenajı ve sulanmasını öngören bu proje 1991 yılında uygulamaya başlanmıştır.
Başlıca inşaat üniteleri;
Sağ Sahil Yüzeysel Drenajı (1992 yılında inşaatı başlamıştır.Bu Drenaj işinde bu güne kadar 8 km ana drenaj kanalı, 24 km yedek drenaj kanalı 253 km tersiyer derenaj kanalı açılmıştır. Çok sayıda sanat yapısı gerçekleştirilerek 16.000 ha alanda drenaj sağlanmış ve bu ünitede iş bitirilmiştir.)
Sol Sahil Yüzeysel Drenajı (1993 yılında inşaatı başlamıştır,devam etmektedir. Bu İnşaatta 12,8 km drenaj kanal temizliği ve 27 km stabilize kaplama yapılmış ayrıca 220 km drenaj kanalı açılmış, 650 m harçlı kargir taş duvar (Yeşilırmak'ta) ve çok sayıda sanat yapısı gerçekleştirilmiş ve Samsun-Ordu karayolunun güneyinde kanal bölümünde 12.500 ha alanın drenajı sağlanmıştır.)
Kumköy Regülatörü ve Sağ Sahil Sulaması I.Kısım inşaatı (Ova sağ sahilinden 19.031 hektar arazinin sulanmasını öngören Kumköy Regülatörü ve Sağ Sahil Sulaması 1.kısım Inşaatı 1994 yılında ihale edilmiş, ancak ihaledeki hukuki bir sorun nedeni ile sözleşme fesh olunmuştur. 3-4 yıl süren bir hukuki süreç sonunda 1998 yılında işe başlanmıştır. Halen Kumköy regülatörünün kurulacağı zeminde iyileştirme çalışmaları devam etmektedir. Kumköy Regülatörü HES ile 10 MW kurulu güçle yılda 76 milyon kilowatsaat enerji üretilecektir.)
Sağ Sahil ll.Kısım Yüzeysel Drenajı (1996 yılında inşaatı başlamıştır,devam etmektedir..)
Sağ Sahil Sulaması 2.Kısım inşaatı (35.800 hektarlık bir alana hizmet götürecek Sağ Sahil 2.Kısım Sulaması inşaatı 2002 yılı fiyatları ile 100 trilyon TL'lık yatırımdır.Henüz ihale edilmemiştir.)
Sol Sahil Sulaması inşaatı işleridir. (27.876 hektarlık bir alana hizmet götürecek olan Sol Sahil Sulaması ise 65 trilyon TL'lık bir yatırım olup bu inşaatın da ihalesi önümüzdeki yıllarda gündeme gelecektir)
Projeye 2002 yılında, 1,7 trilyon TL tarım sektöründen ödenek tahsis edilmiş, Kumköy HES'e de enerji sektöründen 8 trilyon TL ödenek ayrılarak projenin toplam ödeneği 9.7 trilyon TL olmuştur. Ancak bu ödenek de yetersiz olup, 2002 yılı için asgari 8 trilyon TL daha ödeneğe ihtiyaç bulunmaktadır.
Çarşamba Ovası Sulama ve Drenaj Projesi 2002 yılı fiyatlarıyla yaklaşık 350 trilyon TL'lık bir proje olup, tamamlanarak işletmeye açıldığında, bu projeden sağlanacak yıllık tarımsal net gelir artışı, 70 trilyon TL civarında olacaktır.
4. Vezirköprü Projesi
Vezirköprü Projesi Samsun'un ekonomik yönden oldukça geri kalmış bir yöresine hizmet götürecek önemli bir projedir. Projenin iki ana inşaat ünitesinden oluşmaktadır.
Vezirköprü Barajı inşaatı : 1993 yılında inşaatına başlanmış olup, temelden 75 m yüksekliğindeki barajın gövde dolgu hacmi 2.600.000 m3 ve arkasında biriktireceği su hacmi ise 51.470.000 m3 dür. 2002 yılı birim fiyatları ile barajın tahmini maliyeti 25 trilyon TL dir. Bu gün itibariyle 12 trilyon TL harcanmış ve (%.60) nakdi gerçekleşme sağlanmıştır.
Vezirköprü Ovası Sulaması İnşaatı: 1997 inşaatına başlanmış olup 2500 metre uzunluğunda iletim tüneline sahiptir. Toplam 9.657 hektar tarım alanının sulanmasını öngören Vezirköprü Ovası Sulaması inşaatı halen devam etmektedir. 2000 yılı sonu itibariyle iletim tüneli tamamen açılmış olup, betonlama çalışmaları bitirilmiştir. Sulama şebekesinin 2001 yılı proje maliyeti yılı fiyatları ile yaklaşık 30 trilyon TL olmuştur.
Vezirköprü projesinin 2002 yılı başlangıç ödeneği 1,95 trilyon TL' dır. Bu ödenek oldukça yetersizdir. Yılı içerisinde asgari 7 trilyon TL ilave ödeneğe gereksinim duyulmaktadır. 2002 yılı birim fiyatları ile toplam proje maliyeti yaklaşık 84 trilyon TL olan proje tamamlanıp projeli koşullarda tam gelişme sağlandığında yıllık tarımsal net gelir artışının 13 trilyon TL civarında olacağı tahmin edilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder