Milli mücadelenin gerçekleştiği 1918 –1923 yılları arasında ülke iki başlı bir yönetim tablosu çizmekteydi. İstanbul’da işgal kuvvetleriyle işbirliği yapan Osmanlı Hükümeti ve Ankara’da ülkenin bağımsızlığı için Kurtuluş Savaşı’nı yürüten TBMM Hükümeti. Bu ikili yapının bir sonucu olarak basın da İstanbul Basını ve Anadolu Basını olarak iki merkezde gruplaşmıştı. Bu iki grup kendi içinde alt gruplara da ayrılıyordu. Bu gruplaşmaların temelinde, işgallere verilen tepkinin olumlu veya olumsuz olması yatmaktaydı.
Anadolu Basını
1919-1923 yılları Anadolu Basını kendi içinde iki gruba ayrılıyordu. İlk grup Mustafa Kemal’i izleyen Kemalist Basın, diğeri ise Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından geleceği sorgulamaya çalışan ve özellikle İzmir’in işgali ile birlikte yöresel savunmaya yönelik yayınlarda bulunan yerel basındır.
Kemalist Basın, kurumsallaşmaya yönelik ulusal ve uluslararası daha geniş politik amaçlara seslenen organize bir yapı sergilerken, yerel basın 1918-1919 yılları arasında önce dar bir bakış açısıyla sadece yöresel bağımsızlığın sesi olurken giderek Kemalist Basın Politikası etkisi altında Milli Mücadele’nin önemli bir propaganda aracı haline dönüşmüştür; Anadolu’nun her yerinde bir iki sayfalık gazeteler milli mücadelenin savunucusu olmuşlardır.
(...)
Anadolu’daki Diğer Yayın Organları
Anadolu’daki Diğer Yayın Organları
Anadolu basınını Milli Mücadeleye karşı tavırlarına yönelik sınıflandırdığımızda bir dördüncü grubun daha olduğunu görürüz. Bunlar tematik ve yerel yayın organları olarak adlandırılabilecek Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yayınlanan farklı gazete ve dergilerdir. Bunların başlıcaları şunlardır:
“Yoldaş Gazetesi”; Ateşkes döneminde Bursa’da yayınlanan solcu bir gazeteydi.
“Emek”; Diğer bir sol görüşlü gazetedir. 1921’de Türkiye Halk İştirakyun Fırkası’nın sözcüsü olarak 1921’de yayınlanmıştır.
“İkaz”; Mehmet Şükrü tarafından önce Afyon’da ardından Ankara’da yayınlanmıştır. Sol görüşlü bir yayındır.
“Halk”; 1922’de Konya Türk Ocağı’nın yayın organı olarak çıkarılmıştır.
“Hak Yolu”; İbrahim Hakkı’nın Konya’da yayınladığı dini nitelikli yayınıdır.
“Gençlik Gazetesi”; Kastamonu’da 1921’de çıkan gazete bir okul dergisi niteliğindedir.
“Fecr” (1921), “Kahkaha” (1922); Bunlar Trabzon’da edebiyat ve mizahla ilgilenen süreli yayınlardı.
“Güzel Trabzon” (1922), “Genç Anadolu” (1921-1922), “Hak” (1921); Trabzon’da yayınlanan eğitim amaçlı yayınlardı.
“Hekim” (1919-1921), “İğne” (1919): Trabzon’da yayınlanan sağlık ile ilgili yayınlardı.
“Işık”(1918-1922); Giresun’da çıkan eğitim amaçlı yayındır.
“Piyasa” (1919-1926); Samsun’da çıkan ekonomi ile ilgilenen bir gazetedir.
“Yeni Mektep” (1922); Samsun’da yayınlanan Hıfzı Rahman Raşit Öymen’in çıkardığı eğitim dergisidir.
Yukarıda adı geçenlerin dışında Bolu, Eskişehir, Afyon, Çorum, Kırşehir, Yozgat, Sivas, Antep, Diyarbakır, Elazığ, Antalya, Mersin, Muğla, İzmit ve Adapazarı’nda da çok sayıda yerel gazete Kurtuluş Savaşı süresince yayınlanmıştır. Bu gazetelerin arasında eğitim amaçlı ve gençlere yönelik olanlarla, çeşitli politik görüşleri içerenlerin bulunması dikkat çekicidir. Ancak bu yerel gazeteler çeşitli sorunlarla karşılaşmışlardır. Yerel gazetelerin sorunları iki gruba ayrılabilir:
a) Teknik malzeme eksikliği ve eski baskı makinelerinin çıkarttıkları sorunlar ile kimi zaman ambalaj kağıtlarının kullanılması ile çözülen kağıt ve mürekkep sıkıntısı gibi maddi sorunlar.
b) Yetişmiş gazetecilerin bulunmaması. Bu sorun Anadolu Ajansı’ndan, azınlık gazetelerinden ve yabancı kaynaklardan alınan haberler ile çözülmeye çalışılmıştır.
“Yoldaş Gazetesi”; Ateşkes döneminde Bursa’da yayınlanan solcu bir gazeteydi.
“Emek”; Diğer bir sol görüşlü gazetedir. 1921’de Türkiye Halk İştirakyun Fırkası’nın sözcüsü olarak 1921’de yayınlanmıştır.
“İkaz”; Mehmet Şükrü tarafından önce Afyon’da ardından Ankara’da yayınlanmıştır. Sol görüşlü bir yayındır.
“Halk”; 1922’de Konya Türk Ocağı’nın yayın organı olarak çıkarılmıştır.
“Hak Yolu”; İbrahim Hakkı’nın Konya’da yayınladığı dini nitelikli yayınıdır.
“Gençlik Gazetesi”; Kastamonu’da 1921’de çıkan gazete bir okul dergisi niteliğindedir.
“Fecr” (1921), “Kahkaha” (1922); Bunlar Trabzon’da edebiyat ve mizahla ilgilenen süreli yayınlardı.
“Güzel Trabzon” (1922), “Genç Anadolu” (1921-1922), “Hak” (1921); Trabzon’da yayınlanan eğitim amaçlı yayınlardı.
“Hekim” (1919-1921), “İğne” (1919): Trabzon’da yayınlanan sağlık ile ilgili yayınlardı.
“Işık”(1918-1922); Giresun’da çıkan eğitim amaçlı yayındır.
“Piyasa” (1919-1926); Samsun’da çıkan ekonomi ile ilgilenen bir gazetedir.
“Yeni Mektep” (1922); Samsun’da yayınlanan Hıfzı Rahman Raşit Öymen’in çıkardığı eğitim dergisidir.
Yukarıda adı geçenlerin dışında Bolu, Eskişehir, Afyon, Çorum, Kırşehir, Yozgat, Sivas, Antep, Diyarbakır, Elazığ, Antalya, Mersin, Muğla, İzmit ve Adapazarı’nda da çok sayıda yerel gazete Kurtuluş Savaşı süresince yayınlanmıştır. Bu gazetelerin arasında eğitim amaçlı ve gençlere yönelik olanlarla, çeşitli politik görüşleri içerenlerin bulunması dikkat çekicidir. Ancak bu yerel gazeteler çeşitli sorunlarla karşılaşmışlardır. Yerel gazetelerin sorunları iki gruba ayrılabilir:
a) Teknik malzeme eksikliği ve eski baskı makinelerinin çıkarttıkları sorunlar ile kimi zaman ambalaj kağıtlarının kullanılması ile çözülen kağıt ve mürekkep sıkıntısı gibi maddi sorunlar.
b) Yetişmiş gazetecilerin bulunmaması. Bu sorun Anadolu Ajansı’ndan, azınlık gazetelerinden ve yabancı kaynaklardan alınan haberler ile çözülmeye çalışılmıştır.
(...)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder