Amisos Hazinesi

---

Eski Samsun (Amisos) M.Ö. 7. YY'da Grek asıllı Miletos kolonistleri tarafından kurulmuştur. Miletoslular, Kıt'a Yunanistan koIonistlerinden daha geç olarak kalonizasyon hareketlerine başlamışlardır. {M.Ö. 670). Ege Bölgesini işgal edilmiş bulduklarından, Marmara ve Karadeniz kıyılarında ticaret ve balıkçılık merkezi olmaya uygun yerlere yerleşmişlerdir. Bu yerleşme yerlerinin önemlilerinden biri de Amisos olmuştur.

---

Amisos, Küçük Asya'nın kuzeyinde Pontus Bölgesinde aynı adı taşıyan körfezde bir kıyı şeridi olarak kurulmuştur. Şehir Kızılırmak (Halys) ve Yeşilırmak (iris) nehirlerinin arasında, deniz kenarında, bir epinin üzerinde yer almaktadır. Açık bir Iiman görünümünde olan şehir, gerek hinderlandıyla ilişkisinin elverişli durumu, gerekse Sinop (Sinope) ile Trabzon (Trapezus) Iimanları arasında kullanışlı tek Iiman olması nedeniyle özellikle Eski Çağda önemli bir yer tutmuştur. M. Ö. IV. YY'ın sonlarına kadar Atinalıların hakimiyeti altınka kalan Amisos, 370'de Perslerin eline geçmiş. Anadolu'nun Büyük iskender tarafından ele geçirilmesinden sonra Pontus Krallığına katılmıştır. (M.Ö. 111. YY). Pontus Kralı Mithridades ile Romalılar arasındaki savaşlar sırasında Amisos ismi sık duyulmuştur. Romalı General Lucullus tarafından kuşatılmış ve şehrin düşmesi üzerine Amisos, Roma imparatorluğuna dahil olmuş ve yeniden imar edilerek eski ününe kavuşmuştur. Bizans döneminde Piskoposluk merkezi haline gelen şehir, büyüyüp gelişmeye devam etmiştir.

AMİSOS HAZiNESi

Samsun Merkez, ilkadım Belediyesinin Cedit Mahallesinde, Amisos Antik Kenti içerisinde yol genişletme çalışmaları sırasında 28 Kasım 1995 Salı günü bir oyuk görüldüğü ihbarı üzerine Müze araştırmacıları ile bildirilen yere gidilerek hemen çalışmalara başlanmıştır. Konklemera tipi kaya kilitlesinin oyulması ile yapılmış, tavan-taban ve duvarları horasınla sıvanmış 5x5 m. ebadında 2.30 m. yüksekliğinde mezar odası içerisine yerleştirilmiş (5) adet mezardan üçünün kullanıldığı, ikisinin boş olduğu görülmüş ve böylece burasının bir aile mezarı olduğu tespit edilmiştir. Kullanılmış olan üç mezardaki iskeIetlerin oluşturduğu buluntuların incelenmesinde, birisinin erkek, ikisinin bayan mezarı olduğu; ayrıca altın ziynet eşyaları (ölü hediyeleri) çanak-çömlek, cam ve mermerden yapılmış arkeolojik eserlerin inceleme ve değerlendirilmesinden, erkek mezarının Pontus Krallığının en üst düzeyindeki yöneticilerinden (kral, komutan, prens gibi) birine, bayan mezarlarından birinin bu ünlü kişinin (kralın) eşine (kraliçeye) diğerinin de kızana ait olabileceğini düşünmekteyiz. İnsitü halde bulunan mezarda ölü hediyelerinin (takılarının) uygun yerlere yerleştirildiği görülmüştür. (yani taç-kafa üzerine, kolye boyunda, küpe kulak hizasında vb.)

Amisos, en parlak dönemini (altın çağını) Pontus Kralı Mithridades VI zamanında yaşamış, imparatorluğun yönetim merkezi olmuştur. Kültür ve sanatda bu dönemde gelişip yaygınlaşmış, antik çağın en gelişmiş sikke darphaneleri ile birlikte seramik atölyeIeri de Amisos'ta bu dönemde kurulup geliştirilmiştir. Bu mezarların zenginliği, ölülerdeki altın hediyelerin kalitesi, ince işciliği ve kullanılan semboller Mithridades VI döneminde basılan Amisos Sikkeleri üzerindeki şekil ve sembollerle büyük benzerlik göstermektedir. Bu mezar odasının iki ayrı dönemde kulIanıldığı, pişmiş toprak (seramik) cam, metal ve mermer eserlerin M.Ö. IV. YY'a tarihlenmesi gerektiği; altın süs eşyalarının ise M.Ö. 1. yy'a ait olduğu sanılmaktadır.

Amisos Hazinesinin Listesi (Dökümü) :
I- Cam Eserler: 1 Ad. tapak (phiale), 1 ad. kase.

II- Mermer Eserler: 2 Ad. Alabastron
III- Madeni Eserler: 1 Ad. Pudriyer
IV- Pişmiş Toprak (Seramik) Eserler: 1 Ad. kandil, 2 Ad. buhurdanlık, 3 Ad. koku kabı, 2 Ad. amphoriskos (çift kuplu .....testicik)
V- Altın Eserler: Amisos mezar buIuntularının büyük çoğunluğu (% 80 'ni) som altından (24 ayar) süs eşyaları .....oluşturulmaktadır. Oldukça ince bir işçiliğe sahip olan bu eserlerin gerekli konservasyon işIemleri gerçekleştirilip, .....yapıldıkları dönemdeki (M.Ö. 1. YY) gibi şekillendirilmişlerdir.

Bu buluntuların, şekillendirilmelerinden sonraki Iistesi :

1 çift kadın başlı bilezik,

1 çift aslan başlı bilezik,

1 çift yılan şeklinde bilezik,

1 çift Nike (zafer tanrıçası) şeklinde küpe,

1 çift Eros şeklinde küpe,

1 adet saç tokası,

1 adet yüzük,

3 adet bileklik,

10 adet aplik (hippokampos denilen yarısı at yarısı balık şeklindeki yaratıklar üzerinde Iir çalan nereidler yani deniz perileri tasvir edilmiş),

13 adet düğme (11 adeti sedef kaklamı-Meduza kabartmalı, 2 adeti yakut kakmalı),

1 adet sarkaç,

1 adet taç (defne yaprakları ile şekillendirilmiştir),

4 adet aplik (dikdörtgen plaka şeklinde),

4 adet kolye,

1 adet saç bağı,

1 adet zil şeklinde parça,

2 adet boru boncuk dizili kolye.

Böylece Amisos Hazinesi toplam olarak 64 parça eserden oluşmuştur.

http://samsun.meb.gov.tr/ilimiz/Tarihce/amisos/hazine/amisos.htm