İKİZTEPE HÖYÜĞÜ'NÜN COĞRAFİ KONUMU KEŞFİ VE
İKİZTEPE'DE YAPILAN İLK ARAŞTIRMALAR
îkiztepe Höyüğü Samsun ilinin Bafra ilçesinin 7 km . kuzey - batısında bu günkü îkiztepe köyünün hemen kuzeyinde bulunmakta ve Kızılırmak Nehrinin yüzyıllar boyunca getirdiği sel toprağı ile oluşan Bafra Ovası içinde yer almaktadır.
îkiztepe ilk kez, Prof. Dr. Şevket Aziz Kansu'nun bilimsel başkanlığı altında ismail Kılıç Kökten, Tahsin Özgüç, Nimet özgüç'ten oluşan bir kurul tarafından Türk Tarih Kurumu adına yapılan Dündartepe (öksürüktepe), Kaledoruğu (Kavak) ve (Tekkeköy) kazılarının 1941 döneminden sonra girişilen bir inceleme gezisi sırasında keşfedildi.
Adı geçen hâfirler ikiztepe'yi "Orta ve Batı Anadolu'da gördükleri höyüklerin en büyüğü olarak" nitelendirmişler, bu höyükten Bakır Çağı ve bol miktarda Hitit çanak - çömleği topladıklarını kaydetmişler, bu nedenle îkiztepe'de "büyük bir Hitit ve Bakır Çağı şehrinin yatmış olması gerektiğine" değinmişlerdir, îkiztepe'nin yeri, K. Kökten'in Anadolu prehistoryasına ilişkin makale ve etütlerine eklenmiş olan haritalarda da işaretlenmiştir. Geniş bir alana yayılan İkiztepe'den topladıkları çanak -çömlek kalıntılarını değerlendiren K. Kökten, N. Özgüç ve T. Özgüç, burada bir kazının yapılması zorunluğuna daha o zamanlar işaret etmişlerdi.
Bafra Yöresinde topraküstü bir arkeolojik inceleme ikinci Dünya Savaşının bitiminden on yıl sonra Dr. Charles A. Burney tarafından yapılmıştır. Kısmen Samsun- Sinop, Kastamonu, Bolu, kısmen Adapazarı ve özellikle Eskişehir bölgelerinde dolaşmış olan Dr. C. A. Burney, Bafra ile Alaçam arasındaki araştırması sırasında ikiztepe'den de keramik parçaları toplamış, bunları Kalkolitik, ilk Tunç ve Orta Tunç devirlerine ait olarak değerlendirmiş, bazılarının profil desenlerini vermiş, karşılaştırmalarını ihmal etmemiş ve îkiztepe'nin önemini isabetle belirtmiştir.
iç Anadolu'nun ilk Tunç Çağı keramiği üzerindeki eserinde VVinfried Orthmann, C. A. Burney'in îkiztepe'den verdiği çanak - çömlek profillerinden konusuna ilişkin olanlarını işleyerek değerlendirmiş ve karşılaştırmalarını yapmıştır.
Amerika'da Texas Üniversitesi mensuplarından James Andrew Dengate 1970 yılında Samsun, İkiztepe'nin güney kesimine rastlayan Yukarı Kızılırmak Havzası ve Vezirköprü dolaylarında dolaşmıştır. J. A. Dengate, Kolay yakınındaki Tepecik'den gelme (şimdi Samsun Müzesinde) İlk Tunç Çağına ait olduğunu beyan ettiği bir bronz baltayı, Vezirköprü yakınındaki Oymaağaç Höyüğü kökenli olup Vezirköprü'de özel bir kolleksiyonda gördüğünü kaydettiği yine îlk Tunç Çağına ait iki bronz hançeri ve Kolay ile Vezirköprü arasında yer alan Bengü Köyü'nden gelme Geç Tunç Çağına tarihlediği üç bronz baltayı (şimdi üçü de Samsun Müzesindedir) özellikle zikreder. Dengate, Uluslararası X. Klasik Arkeoloji Kongresine (Ankara - İzmir, 23 - 30 Eylül 1973) söz konusu gezisi ile ilgili bir bildiri sunmuştur.
İslâhiye dolaylarında 1958'den beri yapmış olduğumuz kazı ve araştırmalarımızın bitmek üzere bulunduğu sırada 1971 yılında yeni bir inceleme sahası olarak Anadolu'nun bu güne kadar arkeolojik bakımdan pek az araştırılmış olan Samsun bölgesini seçtik. Bu satırların yazarının başkanlığı altında Doç. Dr. Refik Duru, Handan Alkım, Dr. G. van Driel (Leiden Üniversitesi Assirioloji Bölümünden, misafir üye), Anne Marie Timonier, Mustafa Eren ve Sabahattin Ağaldağ'dan oluşan Kurulumuz Samsun yöresinde ve Bafra ile Alaçam arasında on iki gün süreli (4-15 Eylül 1971) bir topraküstü incelemesi yaptı. Bu cümleden olarak, Heyetimiz 8, 9 ve 10 Eylül 1971'de İkiztepe Höyüğünden sistematik yöntemde çanak-çömlek topladı.
1972'deProf. Dr. U. Bahadır Alkım, H. Alkım, Doç. Dr. Refik Duru, Dr. G. van Driel, Dr. Ali Muzaffer Dinçol, Dr. J. Yakar, Yk. Mimar Ferruh Bazyar, Mühendis Türkân Bazyar, Anne M. Timonier, Sarpol Başar îzgiz (Arkeolog -Mimar), Mustafa Eren ve Sabahattin Ağaldağ'dan oluşan Kurulumuz Tümen Höyük'teki kazı faaliyetine tamamen nihayet verdikten sonra Samsun bölgesine 2 Eylül 1972'de gelerek İkiztepe köyünde konakladı ve üç hafta süre ile Bafra, Havza, Vezirköprü ve Samsun dolaylarındaki topraküstü araştırmalarına devam etti; bu arada hem İkiztepe'nin hem de Şirlektepe'nin topografik planları alındı.
1973'de Prof. Dr. U. Bahadır Alkım, Handan Alkım, Dr. Önder Bilgi, Dr. Ali Muzaffer Dinçol, Dr. J. Yakar, Nihat Sümer (Bakanlık Temsilcisi), Dr. D. Meijer (Amsterdam Üniversitesi'nden misafir üye), Sarpol Başar İzgiz (Arkeolog - Mimar), Aziz Albek (Arkeolog - Foto Uzmanı), Attillâ Aytemur, M. Oberman (Teli - Aviv Üniversitesi'nden misafir üye) ve Sabahattin Ağaldağ'dan oluşan Kurulumuz yine İkiztepe köyünde kamp kurdu ve 15 Temmuz -21 Eylül 1973 tarihleri arasında Samsun, Bafra, Havza, Vezirköprü, Lâdik ve Kavak ilçelerinin yakın ve uzak dolaylarında topraküstü incelemelerini sürdürdü14. Aynı zamanda bir sonraki dönemde îkiztepe'de başlaması plânlanan kazı için yeterince tarlalar kiralandı.
Jeolojik verilere göre vaktiyle hem Karadeniz'in hem de Kızılırmak'ın kıyısında yer almış olması, 1971 ve 1972'deki yüzey araştırmaları sırasında topladığımız çanak - çömlek kırıkları arasında Hitit İmparatorluk Çağına ait keramik buluntularına rastlanmaması, buna karşın İlk Tunç III sonu ile Eski - Hitit (Old Hittite) arasındaki Ara Devire ait - ki biz bunu (Er - Hitit) (Early Hittite) olarak adlandırdık - bol sayıda keramik örnekleri vermesi, ayrıca İlk Tunç Çağının bütün evrelerinin tipik çanak - çömlek kalıntılarını temsil etmesi, bunlardan başka Samsun bölgesinin en büyük Höyük yerleşmesi olması, İkiztepe'yi ilk kazı yeri olarak seçmemizin belli başlı nedenleri arasındadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder