Avrupa tarihine ışık tutacak kültür hazinesi Amisos Mozaiği, dört yıldır Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nin bahçesinde sponsor bekliyor. (7 eylül 2000)
/ŞÜKRAN ÖZÇAKMAK
Kendi kültürümüze sahip çıkma konusunda bir kez daha sınıfta kaldık. 33 yıl öncesinde baraj suları altında kalacağı bilinen Belkıs Zeugma Antik Kent’in mozaiklerini kurtarmak için şu sıralar yoğun çaba harcanırken, Samsun’da altı yıl önce kurtarılan antik Amisos Kenti’nin mozaikleri, müzenin arka bahçesinde kaderine terk edildi. Bu mozaikler, dört yıldır sponsor bekliyor. İstanbul Üniversitesi Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Sümer Atasoy, Zeugma’da ortaya çıkarılan eserlerin de akıbetinin farklı olmayacağını iddia etti.
Ticaret yoluydu
Çağlar boyu çeşitli kültürlerin ticaret yolu olan Antik Amisos Kenti’nde, 1960’lı yıllarda yapılan kazılarla ortaya çıkarılan mozaikler, M.S. 3. yüzyıl kültürünü ortaya çıkarmıştı. Avrupa tarihine ışık tutacak bulguların devamının aynı yörede olduğunun bilinmesine rağmen ödenek olmadığı için yıllarca yapılamayan kazı, 1 - 21 Ağustos 1996 tarihinde, Samsunlu iş adamlarının ve Koç Holding kuruluşu olan SAMOTO’nun sponsorluğu ile gerçekleşti.
Kültür Bakanlığı’nın izniyle yapılan kurtarma kazısında, Türkiye’de benzeri bulunmayan M.S. 5. yüzyıla ait antik mozaiklere ulaşıldı. Samsun Müze Müdürlüğü’nün başkanlığında, Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü Öğretim görevlileri ve öğrencilerinden oluşan bir ekip tarafından, Sahra Sıhhiye Okulu Eğitim alanında yapılan kazıda bulunan bu mozaikler, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’ne taşındı.
Naylonla örtüldü
Yaklaşık 30 kişilik bir ekiple milyarlarca lira harcanarak çıkarılan bu kültür hazinesi, teşhir salonu olmadığı için müzenin arka bahçesinde üzeri naylonla örtülerek korunuyor.
Bu mozaiklerin bir benzerinin Antakya ve Suriye’de bulunduğunu belirten Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi Müdürü Mustafa Akkaya, işçiliğiyle Türkiye’de emsali bulunmadığını iddia ettiği Amisos mozaiklerinin öyküsünü şöyle anlattı: “Bu kültür hazinesinin büyük bir kısmı önceki yıllarda ortaya çıkarılmış olması nedeniyle yer yer tahrip söz konusuydu. Toprak altında kalan kısımların kazılarak temizlenmesi ile yaklaşık 120 metrekarelik alanı örten mozaik döşeme ortaya çıkarıldı. Panolar, levhalar halinde yerinden kaldırılarak, teşhir salonu olmadığı için müzenin arka bahçesine kondu. Çeşitli geometrik şekillerin, stilize bitki motifleri ve şematize insan portreleri, saç örgüsü şekilleri ile av hayvanlarının tasvirlerinin yer aldığı mozaiklerin M.S. 5. yüzyıla ait olduğu saptandı."
Tarihe yolculuk
Akkaya ayrıca, 19 Mayıs 1981 günü ziyarete açılan müzemizin orta salonunda, 1960’lı yıllarda yapılan kazıda ortaya çıkarılan mozaiklerin teşhir edildiğini belirtti ve ekledi: “Eserde, mitolojik sahneler de simetrik olarak işlenmiş. Merkezde, Achilleus ile Thetis’in yer aldığı Truva Savaşı ile ilgili sahnenin dört köşesine yerleştirilmiş panellerde mevsimleri simgeleyen portreler var. Biz bu kültür hazinesinin tanıtımını da yeterince yapamıyoruz."
Talan edilmiş
Amisos tarihi konusunda bir kitabı bulunan Dr. Atasoy, “Mozaiklerin bulunduğu alanda Amerikalılar Radar Üssü kurmuşlar. İşçilerin anlattıklarına göre, birçok eser kamyonlarla alınıp götürülmüş. Geri kalanın üzerinde dozerler golf sahası açmış. Sarnıçlar tahrip, mozaikler talan edilmiş. Sponsor sayesinde kurtardıklarımız müzenin bahçesinde duruyor. Zeugma’da ortaya çıkarılan eserleri de aynı akıbet bekliyor. Kurtardık diye tarihi tahrip edeceğiz. Samsun’da bulunan bu mozaikler de Amisos yöresinin ilk ve önemli örnekleridir. Sahip çıkılmalı" dedi.
Gençlere ulaşacak
Samsun’da doğup büyüyen, Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar 3. sınıf öğrencisi Neşe Laçin ise müzedeki kültür hazinelerimizin yeterince tanıtımı ve koruması yapılmadığın düşünerek, kendince bir görev üstlenmiş. Laçin, misyonunu şöyle anlattı: “Stajım için gereken resimlere konu olarak Amisos mozaiklerini seçtim. Mitolojik sahneleri resimliyorum. En azından üniversitedeki yüzlerce öğrenciye ulaşmış olacağım."
Zeugma’ya 5 milyon $
Gaziantep Müze Müdürü ve Zeugma Kazı Başkanı Kemal Sertol, Antik Kent Belkıs Zeugma’nın, 5 milyon dolarlık (yaklaşık 3.5 trilyon lira) bir proje olduğunu hatırlatarak, son durumu şöyle değerlendirdi: “Zeugma için uluslararası bir kamuoyu yaratma şansı doğdu. İyi bir organizasyonla ilginin yüzeysel kalmamasını sağlayacağız. Prefabrik laboratuvar kuruyoruz. İtalyan - Türk işbirliğiyle laboratuvar çalışmaları yapılacak. Bugüne kadar bin 500 metrekarelik alanı kaplayan mozaik bulundu. En son çıkarılan üç mekanın mozaiği henüz müzeye götürülemedi. Teşhir salonu için iç mimarlarla birlikte çalışılacak. Su seviyesi 4 Ekim’de 382 santimetrede duracak. Biz de önemli olan yerlerdeki kazıyı bitirmiş olacağız. Bir gün sular çekilirse yeniden çalışma yapılması için özenle kazılan bu alanların planları çizilip fotoğrafları çekildikten sonra tekrar üzeri örtülüyor. Tarihi mimari yapıyı korumak zorundayız."
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder