TERME TARİHİ
Terme'nin tarihi M.Ö. 1OOO yılına kadar iner. Terme adının Termisus veya Termodon’dan geldiği söylenmektedir. İlçenin halkının Gaşkalar olduğu sanılmaktadır. Hititler Samsun'a kadar yayılınca Gaşkalı' ları da yönetimleri altına almışlardır.
Bazı tarihçilere göre Terme'ye Amazonların yerleştikleri kabul edilmektedir. Hatta M.Ö.562'lerde Samsun kurulurken Terme şehrinin mevcut olduğu belirtilmektedir.
Türklerin Anadolu'ya hakim olmaya başladıkları 11.yüzyıla kadar Terme'ye Hititler, Frigler, Medler, Persler ve Romalılar hakim olmuşlardır. 395 yılından itibaren Terme Roma İmparatorluğunun Doğu yani Bizans Devletinin hakimiyetine girmiştir.
Türklerin 1048 Pasinler, 1071 Malazgirt zaferlerini kazanmalarıyla birlikte, Önce Doğu Anadolu Bölgesindeki Bizans hakimiyeti sona erdirildi. Doğu Karadeniz Bölgesinde ilk önce Çoruh Vadisi'nden içlere doğru giden Türk-Çepni boyu görüldü.
1204 tarihinde Bizans, Latinlerin istilasına uğrayınca İstanbul'dan kaçanlar Trabzon'da Kommenler Devletini kurdular.Bu Devlet zaman zaman Samsun'a kadar hakim oldu.
l.Alaeddin Keykubat zamanında (1219-1236) Terme dahil bütün Karadeniz sahili Anadolu Selçuklularının yönetimine girmiş oldu. Moğolların istilasından sonra bu bölgenin genel valiliği Uygur Türkü olan Eretna Bey'e verildi. Eretna Bey, Amasya, Samsun, Tokat, Sivas, Kayseri bölgesinde kendi adıyla devletini kurdu.
1381'de Kadı Burhanettin, Eretna Beyliğini ele geçirince Termedonun bölgesine bağlandı. Bu arada Samsun ve civarında Canik Beyliği de kurulmuştur.
1398 yıllarında Yıldırım Beyazit Amasya ve Karadeniz bölgesini alınca Taceddin Oğulları ve Canik Beyleri Osmanlı yönetimini kabul ettiler. Bundan sonra Terme Kazası Cumhuriyet dönemine kadar Canik Mutasarrıflığının idaresinde yönetildi.
Bu arada Terme 1.Dünya Savaşı yıllarında Eylül 1916 da Ruslar tarafından bombalandı, ve zararlar gördü. Milli Mücadele döneminde Rum ve Ermenilerden oluşan çeteler Terme'yi yakıp yıkma faaliyetlerine başladılar. Bölgedeki bu çete faaliyetlerine karşı silahlanan kahraman yöre halkı Rum ve Ermeni çetelerini zararsız hale getirmesini bildi. Mustafa. Kemal 1919 yılında Milli Mücadeleyi başlatmak için Samsun'a çıktığında Onu karşılayanlar arasında Terme'den Hacı Kuzu Fevzi Efendi'de bulunuyordu.
COĞRAFİ YAPISI
Terme Ovasının 4. Jeolojik zamanda oluştuğu sanılmaktadır. İlçenin güneyinde yer alan Canik Dağlarının yüksekliği yer yer 2000 metreyi bulmaktadır. Yüzölçümün yarısını oluşturan bu dağlık ve engebeli arazi fındık bahçeleriyle kaplıdır. Terme'nin Karadeniz kıyısındaki uzunluğu 40 km. bulunmaktadır. İlçenin kuzeyinde denize yakın mesafede Akgöl ve Simenit Gölleri vardır. Bu göller tuzlu olduğu için sulamada kullanılmaz. Avcıların uğrak yeri olan bu göllerde balıkçılık yapıldığı gibi, çeşitli kuşların da uğrak yeri olma özelliği vardır.
Samsun İline bağlı Orta Karadeniz Bölgesinde bulunan Terme, yüzölçümü 583Km²’dir.Denizden 3 km. içeride olup, Terme Çayı kenarında kurulmuş şirin bir ilçedir. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu'nun Ünye İlçesi, güneyinde aynı ilin Akkuş İlçesi, batısında Samsun'un Salıpazarı ve Çarşamba İlçeleri bulunmaktadır. Samsun İline 57 Km. uzaklıktadır. En yakın yerleşim birimleri olan Çarşamba İlçesine 22 Km, Ünye İlçesine 32 Km. uzaklığı bulunmaktadır.
İKLİMİ
Terme'de her mevsim yağışlı tipik Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Kışlar ılıman, yazlar ise serin geçmektedir. İklime bağlı olarak doğal bitki örtüsü ormandır.
Ancak son 30 yıldan beri hızlı nüfus artısı sonucu, ormanlar tükenerek tarım alanlarına dönüştürülmüştür.
Buna karşın kavak ağacı yetiştiriciliği önem kazanmış olup, Gölardı kavak ağaçlaması alanı dünyanın sayılı kavaklıklarındandır. Engebeli güney arazisinde ormanların yerini fındıklık bahçeleri almış olup, ormanda genelde küçük parçalar halinde ve köy korulukları şeklindedir.
Terme'nin uzun ve geniş kumsalları vardır. Miliç, Çobanyatağı ve Kumcağız mevkileri, sahil şeridi içinde olduklarından turizm acısından ilgi çekmektedir.
SOSYO-EKONOMİK YAPISI
Ekonomi tarıma dayalı olup en çok fındık, çeltik,mısır, soya fasulyesi yetiştirilmektedir.
Terme akarsu bakımından da zengindir. En Önemli akarsuyu, İlçeyi ikiye bölen Terme Çayı'dır. Diğer akarsuları Akçay Deresi, Miliç Irmağı ve Karaboğaz suyudur.
Kıyıları tamamen kumsallarla kaplı olan Terme'de deniz, sığ olup, yüzmeye ve güneşlenmeye müsaittir. Kıyı bölgesinde denizi kirletecek düzeyde tesis bulunmamaktadır. Geleceğin turizm cenneti olmaya namzet Terme yeşilin ve mavinin kucaklaştığı bir yer olarak yatırımcılar beklemektedir.
iŞ VE ÇALIŞMA HAYATI
İlçe genelinin %85'i geçimini tarımla temin etmektedir. Harici il ve ilçelere mevsimlik tarım işçisi olarak çalışmak için göç durumu yoktur. İlçede 12 adet pirinç fabrikası, 10 adet fındık fabrikası ve Fındık Tarım Satış Kooperatifi bünyesindeki fındık fabrikaları mevcut olup, bu fabrikalar tarım sektörünün işlerliğini arttırmakta ve önemli ölçüde işçi istihdam ettirmektedirler. Ayrıca Metal Sanayi, Yonpaş Yonga Levha Sanayi, Mısır Özü ve İrmik Fabrikası ve Berk Yem Fabrikası ilçede çalışan önemli kuruluşlardır.
NüFUS DURUMU
22 Ekim 2000 Genel Nüfus Tespiti ve 06 Ocak 2003 gün ve 24985 sayılı Resmi Gazeteye göre İlçe merkezi nüfusu 25.052 Evci Kasabası nüfusu 4.906, Sakarlı Kasabası nüfusu 4.328, Baz1amaç Kasabası nüfusu 2.970, Kocaman Kasabası nüfusu 2.643, Ambartepe Kasabası nüfusu 3.075, Söğütlü Kasabası nüfusu 2.036, Gölyazı Kasabası 127, Kozluk Kasabası nüfusu 2.459, Hüseyinmescit Kasabası nüfusu 2 716, 58 Köyün toplam nüfusu 29.819 olup, toplam nüfus 82.161 dir. Bu nüfusun % 90'ı tarımla geçinmektedir. Eğitim durumunda okuma – yazma oranı ise 14-44 yas grubu % 99.2, 45 ve daha yukarı yaş oranı ise %97'dir. Ana dil Türkçe'dir.
İDARİ DURUMU
Terme ilçesi 1 merkez, 9 kasaba olmak üzere 10 belediye teşkilatı, 44 mahalle ve 58 köyden oluşmaktadır. İlçenin yerleşim durumu geniş bir alana yayılmıştır.
EĞİTİM VE KÜLTÜR DURUMU
İlçemiz eğitim yönünden son yıllarda önemli atılımlar yapmıştır. İlçe merkezinde; Terme Lisesi, İmam-Hatip Lisesi, Ticaret Meslek Lisesi, Kız Meslek Lisesi, Anadolu Lisesi, Endüstri Meslek lisesi, Evci Lisesi, Sakarlı Lisesi ve Sağlık Meslek Lisesi olmak üzere 9 adet lise , 23 adet İlköğretim Okulu mevcuttur. Taşınan okul sayısı 127, Taşınan Öğrenci sayısı 3043’dür. Bu okullarda eğitim-öğretim gören öğrenci sayısı toplam 14361, Öğretmen sayısı ise 775’dir.
SOSYAL DURUMU
Konut :
İlçe genelinde toprak ve kerpiç konut yoktur. % 5 oranında ahşap, % 95 betonarme ve yığma tuğla konutlardan oluşmaktadır. İlçemiz genelinde son yıllarda hızlı bir konut yapımı sürdürülmektedir.Konut sıkıntısı yok denecek kadar azdır.
Sosyal Yaşantı :
İlçemiz denizden 3 km iç kısımda kurulu olduğundan deniz manzarasından yoksundur. Buna paralel olarak sosyal yönden fazla bir gelişme sağlayamamıştır. Sahil şeridinde eğlence ve dinlenme yerleri mevcut ise de, halkın geneline hitap etmemektedir. Halkın çoğunluğu giyim ve sosyal ihtiyaçlarını gidermek için Samsun İlini tercih etmektedir.
Belirli Günler :
Terme ilçe merkezinde herhangi bir senlik yapılmıyorsa da bazı köy ve kasabalarında geleneksel hale gelmiş şenlikler düzenlenmektedir. Kocaman'da "pirinç festivali', Köybucağı’ nda "Altın Fındık Festivali" ve Sakarlıdaki at yarışları ve hıdırellez gelenekselleşmiş senliklerdendir.Son yıllarda Gölyazı Köyü belde olunca Kültür Bakanlığından onaylı geleneksel Amazon Festivali düzenlenmektedir.
Folklorik Değerleri :
Terme ilçesi yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişe sahip olmasına karşın, kendine has yöresel bir kültür ve dolayısıyla mahalli bir folklor özelliği geliştirememiştir. Terme ahalisinin çok değişik bölgelerden gelip buraya yerleşen insanlardan oluşması burada homojen bir toplumun oluşmasına imkan vermediği gibi yöresel bir halk kültürünün oluşumuna da engel olmuştur.
İlçede çeşitli nedenlerle düzenlenen eğlencelerde ve düğünlerde davul zurna eşliğinde kasap havası, çiftetelli oynanır, halay çekilir, keşkek kazanları kaynar, lepsiler açılır, pilav yapılır.
Yöredeki düğünlerde hazırlıklar bir hafta önceden baslar. Önce baklavalar, börekler açılır. 0 gün damat pişirilen yufkalardan ikisini duvara çakar.0 yufkalar gelin doğum yapıncaya kadar yenmez. Gelin doğum yapınca kocası bu yufkaları duvardan alır, kaynana bunlardan yufka çorbası yapar, geline içirir. inanışa göre bu, bebeğin sağlıklı olması ve karninin ağrımaması içindir.
Cumartesi aksamdan ıslanan dövmelik, düğün sabahı hareni (kazan) lere konarak yavas yavas pişirilir. Keşkek kıvamına gelince ateşten alınır ve hareninin başına iki delikanlı geçerek dövmeye baslar. Bu esnada hareninin içine azar azar horoz eti atılır. Özellikle horoz eti kullanılmasının nedeni, horozun erkekliği, mertliği simgelediği içindir. Askere gidenleri ziyarete horoz kesip götürmekte bu nedenledir.
Keşkek kıvamına gelince üzerine tereyağı eritilerek dökülür, kazanlar ağız kapatılarak köz üzerine oturtulur. Camide okunan düğün mevlidi bitip hoca ile birlikte camidekiler gelince yemek yemeye başlanır. Düğün günü gelin ve damada keşkek yedirilmez, çocuklarının başı kel olur diye. Düğünde keşkekten başka etli pilav ve et yahnisi de yapılır. Tatlılar yenmeden önce damada yapılacak bağışlar, verilecek hediyeler bir bir sayılır. Damat el öper ve tatlılar yenmeye başlanır. Tatlıyı yiyen herkes durumuna göre sofraya para atar. Bu para yemekleri yapan asçıya verilir. Daha sonra kadınların damadın boynuna havlu, basma, simli peşkir, uçkur vb. şeyleri astıkları "Askı Asma Töreni "yapılır. Damat bununla silkinerek omzundan atar, böylece düğün yorgunluğu atılmış olur. Ondan sonra gelin almaya gidilir.
Yemekler :
Yörede en ünlü yemek keşkektir. Tirit, mısır çorbası, lepsi, hamsili pilav vb. gibi yemekler de sıklıkla yapılır
Mesaj Var
Annem ve Babamın görevi dolayısıyla 10 seneye yakın sürede Terme'de ikamet ettim. 3 sene önce ayrıldım Terme'den. Arkamı dönüp baktığımda herşey bıraktığım gibi yerinde sayıyordu. Gelişmekte olan ülkeyi 10 adım geriden takip eden bir kasaba. Bayanların rahatlıkla katılabileceği sosyal bir faaliyet yok. Cafeler gittikçe artıyor, bununla beraber gençlerimiz içki, sigara ve esrar gibi bir çok kötü alışkanlıklar ediniyor. Gelecege yönelik büyük bir spor tesisi kurulabilir aslında; basketbol, voleybol, tenis vb... Gençlerin dikkatlerini farklı alanlara çekebilirsiniz. Bizim köprüye ihtiyacımız yok.
Aslında terme için ne kadar çok şey söylesem azdır (olumsuz). Polislerimize bile güvenemiyoruz, iş imkanları sınırlı. Belediye başkanımız farklı projeler düşünseler... Mesela, halk eğitimi adı altında halı dokuma öğretilse ve bu halılar sene sonunda açık arttırmayla satılsa, bu Samsun'da yapılan bir açık arttırma da olabilir. O kadar işsiz, okuyamayan ya da okutulmayan genç kızlarımız var. Maddi yönden hem onlara hemde Terme'mize destek çıkılabilir
Saygılarımla.
/SANEM
(Teşekkürler Sanem)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder