Atatürk'ü Ecevit'in akrabası kurtardı
Mustafa Kemal, Samsun yolculuğunun ayrıntılarını 1926 yılında Hakimiyet - i Milliye başyazarı Falih Rıfkı ile Milliyet başyazarı Mahmut Soydan'a anlatmıştır. Bu anılarda oldum olası ilgimi çeken bir ayrıntı vardır: “Kemal Paşa, Galata rıhtımında kendisini bekleyen Bandırma'ya gitmek için Şişli'deki evinden çıkmak üzereyken eskiden yanında çalışmış bir kurmay gelir ve felaket haberini verir: "İngilizler ya yola çıkışınıza engel olacaklar ya da vapurunuz Karadeniz'de batırılacak." Atatürk anılarında, haberin kaynağının "kurmayın yanında çalıştığı bir damat" olduğunu söyler. Acaba kimdir Atatürk'e suikast haberi taşıyan bu "damat"? Kimin damadıdır?
* * *
Ben bu sorunun cevabını Arı İnan'ın "Tarihe Tanıklık Edenler" (Çağdaş, 1997) belge - kitabından öğrenmiştim. 19 Mayıs vesilesiyle, bu ilginç ayrıntıyı sizlerle de paylaşmak istiyorum. Atatürk'ün adını vermediği "damat", Sultan Vahideddin'in damadı İsmail Hakkı (Okday) Bey'dir. Peki nasıl olmuştur da Padişah'ın damadı, Mustafa Kemal'i İngilizlere karşı uyarmıştır?
* * *
Son Osmanlı Sadrazamı Ahmet Tevfik Paşa'nın oğlu olan İsmail Hakkı Bey, bu "hayati istihbarat"ı arkadaşı Babanzade Fuat Bey'in evinde aldı. Zengin bir tüccar olan Fuat Bey, işgal yıllarında Beyoğlu'ndaki evinde sık sık ziyafetler veriyor, ticaret yapabilmek için bu ziyafetlere işgal subaylarını da davet ediyordu. İşte "önemli haber", 1919 Mayıs ayı ortalarında, o ziyafetlerden birinde sofraya geldi. Gece sohbetin koyulaştığı bir anda İngiliz işgal kuvvetlerinin istihbarat subayı Yüzbaşı John Godolphin Bennett, içkinin de etkisiyle şunları ağzından kaçırdı: "Hükümet, Kemal Paşa adlı genç bir generali, umumi müfettiş olarak Anadolu'ya göndermeye karar vermiş. Paşa, vapurla yola çıkmak üzereymiş; ama asla Samsun'a ulaşamayacak". Masadaki Türkler birbirlerine baktılar. Bennett, bu yolculuğu en iyi bilecek durumda olan insandı; çünkü yolcuların vize talebi kendi masasında duruyordu. "Samsun'a ulaşamayacaklar" dediğine göre bir şeyler biliyor olmalıydı. Büyük ihtimalle Kemal Paşa'nın gemisi batırılacaktı. Derhal bir şeyler yapmak gerekiyordu.
* * *
İsmail Hakkı Bey acilen Saray'a döndü. Gizli servis mensubu olan yardımcısı Kurmay Yüzbaşı Neşet (Çopur) Bey'e durumu anlattı ve haberi Kemal Paşa'ya iletmesini istedi. M. Kemal Paşa 16 Mayıs sabahı Saray'dan gelen haberi alınca bekleyip yakalanmaktansa bir an önce denize açılmayı kararlaştırdı. Bandırma'nın kaptanına mümkün olduğunca kıyıdan gitmesini söyledi. Böylece açıkta avlanmaktan kurtulacaktı. Salimen Samsun'a vardılar. Bandırma'dan tam 2 saat sonra bir İngiliz destroyeri limana demirledi. "Damat"tan gelen haber, belki de Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının hayatını kurtarmıştı.
* * *
"Damat" sonra ne oldu biliyor musunuz? Ocak 1922'de Anadolu'ya geçerek kurtuluş savaşına katıldı. Ardından, bir gün gazetede Ulviye Sultan'ın kendisini boşadığı haberini okudu. 1925'te General Ali Kırat'ın kızı Ferhande Hanım ile evlendi. Ferhande Hanım, Başbakan Ecevit'in annesi Fatma Nazlı Ecevit'in teyzesiydi. "Son Sadrazam" Tevfik Paşa, gelini Ferhande Hanım'ın yeğeninin oğlu Bülent'i 3 - 4 yaşlarındayken, kucağına alıp sever, "Bu çocuk ilerde büyük adam olacak" derdi. Kucağında oturan çocuk, yarım yüzyıl sonra onun eski koltuğuna oturacaktı.
/Can DÜNDAR
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder