Bâbıâlî Nezdinde
Fransa Büyükelçiliği
Kısa Not.
Geçen yıl, tercümanı bay Artin Köylüyan’a göndermiş olduğu mektuplarından birisindeki bir cümlenin yorumlanmasıyla ilgili Cizvit Misyoner Cemaati Başrahibi Peder Andre’nin bir mektubunu Osmanlı Hükümeti’ne ekte göndermekten Fransa Büyükelçiliği onur duymaktadır.
Samsun’a geçmekteyken ve üzerindeki kağıtların içinde sözü edilen mektup bulunan bu Osmanlı vatandaşı tutuklanmış, sonra savcı tarafından bu vesileyle aleyhinde açılan soruşturmanın sonucunu beklerken kefaletle bırakılmıştır.
Sonuç olarak, Fransa Büyükelçiliği, Peder Andre tarafından yapılan açıklamaları Samsun yetkililerine iletmesini Osmanlı Hükümeti, Hariciye Nezareti’nden talep etmektedir.
Tarabya,
30 Ağustos 1894
Sayın Büyükelçi,
Geçen yıl Beyrut’a gönderdiğim ve bu yıl İstanbul’da bana tercüman olarak hizmet eden Marsivan (Merzifon) kökenli Köylüyan Artin adlı genç adamın Samsun yetkililerince tutuklandığını öğrendim. Babasının ölümü, bu kişinin belli bir süre doğduğu ülkede bulunmasını zorunlu kılmıştı ve o kişi memleketinden dönüyordu.
Geçen yıl kendisine yazılan mektuplardaki bir pasaj nedeniyle Samsun yetkililerinin bu kişiyi şüpheli olarak algıladıkları görünüyor. Daha ileriki zamanlarda misyonumuza gelmeye hazırlanan gençlere “Ermenistan’ın gelecekteki havarilerine kalp ile bağlı olduğumu” söylenmesini kendisinden rica etmiştim. Bu, Birleşmiş Ermenilere yardım için gönderdiğimiz zaman bizim misyona Kutsal Peder Papa XIII. Leon tarafından verilen isimdir.
Sayın Büyükelçi, düşünce ve sözlerime verilmesi gereken gerçek anlamı, Osmanlı Hükümeti’ne temin etmenizi rica ediyorum. Kuşkusuz burada kesinlikle siyasî olmayan, sadece dinî bir anlam bulunmaktadır. Sayın Ekselans, her zaman politikadan nasıl bir titizlikle sakındığımızı bilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu Hükümeti’nin de valisi nezdinde buna iyice inanacağından eminim.
Bu nedenle, sözlerimin gerçek anlamını Samsun yetkililerine bildirmesini Osmanlı Hükümeti’nden talep etmenizden dolayı sayın ekselanslarınıza minnettar olacağım. Tercümanımın gemiye binmesinde artık hiçbir sorunun çıkmamasını umuyorum. Sayın Büyükelçi, en içten saygı ve selamlarımı kabul etmeniz dileğiyle.
29 Ağustos 1894
Ekselanslarımızın mütevazi hizmetkarı
A. Andre
Hariciye Nezaretine, 12 Kasım 1894 tarihiyle gelen Sadaret yazısının sureti
Cizvit Ruhban Cemaati Başrahibi Andre’nin beraberindeki tercümanlardan Artin Köylüyan Samsun’dan geçişi sırasında söz konusu rahibin mektuplarından birinin evrakları arasında ortaya çıkmasından dolayı tutuklanmış ve bu konuda yapılacak soruşturma sonuçlanıncaya kadar serbest bırakılmıştır. Bu mektubun bir paragrafının açıklanmasına ilişkin rahip tarafından gönderilen yazının iletilmesinin ve bu konuda bölge görevlilerine açıklamalar yapılmasının Fransa Büyükelçiliği’nden muhtıra ile istendiği ifadesini taşıyan 9 Eylül 1894 tarihli ve bin sekiz yüz on altı numaralı yazınız üzerine Trabzon Vilayeti’nden durum sorulmuştur. Söz konusu kişinin evrakı arasında sakıncalı bölümleri bulunan üç adet mektup ortaya çıktığından suçlu görülerek sorgulanması gerektiğine karar verilmiştir. Bu mektupların tercümelerinin sureti ile bu konuda Kavak Karantinası Polis Memuriyetinden verilen raporların tasdiklenmiş suretlerinin gönderildiğine ilişkin söz konusu vilayetten cevap olarak gelen 5 Temmuz 1894 tarihli ve elli numaralı yazı ekleriyle beraber tarafınıza gönderilmiştir. İçeriğine göre gereğinin yapılmasına gayret gösterilmesi yolunda yazınız yazılmıştır.
Bâb-ı Âlî
Hâriciye Nezâreti
Sayı: 11214
Fransız Büyükelçiliği’ne
22 Kasım 1894
Trabzon Valisi’nin bildirdiğine göre, 30 Ağustos tarihli Fransa Büyükelçiliği’nin kısa notunda yer alan, Artin Köylüyan’ın kağıtları arasında bulunan ve kışkırtıcı ifadeler içeren Ermenice üç mektup sorgu yargıcının kararı gereğince, Ceza Yasası’nın 66. maddesi ekine uygun olarak mahkemeye çıkarılmıştır. Dava dosyası gönderilen Samsun Birinci Bidayet Ceza Mahkemesi’ne verilmiştir.
BOA. HR. SYS. 2748/48
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder