Akalan
Samsun İli sınırları içinde 2003 yılında geliştirdiğimiz yüzey araştırması 26 Ağustos- 7 Eylül 2003 tarihleri arasında 3 aşamalı olarak toplam 13 gün süre ile gerçekleştirildi. Prof.Dr. Önder Bilgi başkanlığında yürütülen 2003 dönemi çalışmalarına araştırma heyeti üyesi olarak Yrd.Doç.Dr. Şevket Dönmez, Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nden Yrd.Doç.Dr. Emin U. Ulugergerli ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi stajyer lisans öğrencisi Osman Ocak katıldı. Araştırmada Bakanlık temsilcisi olarak Samsun Müzesi araştırmacılarından Uğur Terzioğlu görev yaptı.
Birinci Aşama
26-29 Ağustos tarihleri arasında 4 gün süre ile gerçekleştirilen birinci aşama çalışmalarında, 20001 ve 20012 yıllarında yüzey araştırmaları ile topografik plân çalışmaları gerçekleştirdiğimiz, 2002 yılında ise jeofizik araştırmalara3 başladığımız Samsun- Akalan’da yeni jeofizik araştırmalar geliştirildi. Bu dönem araştırmaları, akropolün batısında toplam 1600 m2 lik bir alanda gerçekleştirildi.
Yrd.Doç.Dr. Emin Ulugergerli tarafından yönetilen ve geliştirilen Akalan jeofizik araştırmalarında, doğru akım özdirenç (DAÖ) yöntemi kullanılarak ölçümler gerçekleştirildi. Yapılan çalışmalarda Scintrex SARIS adlı çok kanallı özdirenç cihazı kullanıldı. Gerçekleştirilen araştırmalar sonucunda genel profillerin yer elektrik kesitlerinde bir yapıya ait olduğu düşünülen mimarî kalıntılar saptandı. Daha sonra yapılan detay profillerinde de hemen hemen aynı konumlarda yine mimarî kalıntıların gözlenmesi, çalışılan bu alanda önemli bir yapının varlığına işaret etti. 2002 yılında gerçekleştirilen Yer-Radarı (Ground Penetrating Radar-GPR) ölçümleri sırasında saptanan bir yapı ile birlikte bu dönemki veriler akropolün batı kesiminde yoğun bir yapılaşma olduğuna işaret etmektedir. Akalan’ın jeofizik araştırmaları ile ilgili değerlendirme çalışmaları hâlen Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Yerbilimleri Veri İşlem Laboratuvarı’nda devam etmektedir. Jeofizik araştırmalara paralel olarak, Akalan’da günümüze kadar ayakta kalmış savunma sistemi üzerinde inceleme çalışmaları gerçekleştirildi. Akalan'ın savunma duvarları ile giriş kapılarını tahrip eden ve ölçüm çalışmalarını engelleyen yoğun bitki örtüsü gerek duyulan alanlarda balta kullanılarak kısmen temizlendi. Özellikle 2004 döneminde inceleme yapmayı plânladığımız kuzeydoğu giriş kapısının batı ve doğu duvarlarında yoğunlaştırılan bu temizlik çalışmaları sonucunda duvar yüzleri daha belirgin olarak ortaya çıkartıldı. Bu temizlik çalışmalarından sonra kuzeydoğu kapısı malzeme, inşa tekniği ve plân özellikleri açısından ayrıntılı olarak incelendi. Bu çalışmalara ek olarak Akalan’da çevre düzenlemesi, koruma ve temizlik çalışmaları gerçekleştirildi. Akalan’ın kuzeydoğusundaki alanın 160 m. uzunluğundaki bölümü, 1.60 m. yüksekliğinde 38 adet beton direğin 4.00 m. aralıklarla dikilmesi ve bu beton direklere 4 sıra dikenli tel gerilmesi ile koruma altına alındı Ayrıca, koruma altına alınan alan, kaya parçaları, taşlar ve çöplerden temizlendi.
İkinci Aşama
Yüzey araştırmasının ikinci aşaması 30 Ağustos-1 Eylül tarihleri arasında Lâdik İlçesi, Mazlumoğlu Köyü, Köyiçi Tepesi ya da diğer adıyla Yurtyeri Tepesi’nde 3 gün süreyle gerçekleştirildi. Köy içi Tepesi merhum Prof.Dr. U. B. Alkım tarafından 1973 yılında Samsun İli sınırları içinde geliştirilen yüzey araştırmaları sırasında saptanmıştır. Lâdik’in 10 km. doğusunda yer alan Mazlumoğlu Köyü’nün 1 km. güneybatısındaki Köyiçi Tepesi, Lâdik Gölü’nün kuzeybatı kıyısındadır. 250x100 boyutunda ve yaklaşık 5 m. yüksekliğindeki yerleşmenin özellikle güney kısmının Lâdik Gölü’nün kıyısında olması nedeniyle tahrip olmuş bulunduğu gözlendi. Yerleşmenin bu kısmından toplanan boya bezekli çanak-çömlek ve pişmiş toprak mimarî kaplama levhaları parçaları, Köyiçi Tepesi’nde Akalan gibi bir Geç Demir Çağı yerleşimi bulunduğuna ve hem de yine Akalan’daki gibi pişmiş toprak mimarî kaplama levhaları ile bezenmiş olası yapılara sahip olduğuna işaret etti.
Üçüncü Aşama
2-7 Eylül tarihleri arasında 6 gün süre ile gerçekleştirilen üçüncü aşama, önceki dönemlerde yüzey araştırması, topografik plân çalışmaları ile çevre düzenlemesi, koruma ve temizlik çalışmaları yaptığımız Bafra-Asarkale’de gerçekleştirildi. Bu dönemki Asarkale çalışmalarında, antik yol kalıntısının ön tarafında yer alan, oldukça yıpranmış olması nedeniyle ihtiyacı artık karşılayamayan ve kaleye uygun estetik bir görünümü olmayan eski çeşmenin yerine yeni bir çeşme yapmak düşüncesiyle hazırlıklar yapıldı. Eski çeşmenin 15 m. güneyinde yer alan ve çeşme için daha uygun olduğu gözlenen bir alana, Samsun Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’ndan onaylanan bir proje çerçevesinde yerel taşlar kullanılarak yeni bir çeşme yapıldı. Ayrıca 2002 döneminde beton direk ve kafes tel çekilerek koruma altına alınan alana giriş-çıkışı kontrol etmek amacıyla hazırlanan kapı boşluğuna, ızgara demirden imal edilen çift kanatlı bir kapı monte edildi. Bunlardan sonra Asarkale’yi ziyaret edecek turistlerin ve çevre sakinlerinin dinlenmelerini sağlamak amacıyla koruma altındaki alanın içine oturma grupları yerleştirildi . Bunlara ek olarak, Altınkaya Barajı-Bafra karayolu yapımı çalışmaları sırasında tavanı tahrip edilerek delinmiş ve böylece yapay bir giriş açılmış olan kaya oyma basamaklı geçidin, söz konusu bu giriş kesiminde temizlik çalışmaları gerçekleştirildi.
Ayrıca, Akalan’ın konumu, tarihçesi ve mimarî özellikleri ile ilgili bilgiler veren, Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanmış olan bir tanıtım panosu ile Asarkale ve Akalan’ın daha rahat gezilmesine olanak sağlayacak olan açıklama ve yön levhaları için siparişler verilmiş olup 2004 dönemi çalışmaları sırasında bunlar yerlerine dikilecektir.
Toplam 13 gün süren yüzey araştırmalarımıza manevî destek sağlayan
Kültür ve Turizm Bakanlığı,
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü,
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanlığı,
Samsun Müzesi Müdürlüğü,
Samsun Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürlüğü,
Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Başkanlığı,
Kolay Belediyesi Başkanlığı,
Asar Köyü Muhtarlığı ve
Maddî katkıda bulunan İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yürütücü Sekreterliği’ne teşekkür ederiz.
Bu çalışma İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yürütücü Sekreterliği’nce desteklenmiştir. Proje No.su: 7/27082002.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder