Şair Nef'i (1575-1635)
Gazel
Tûtî-i mu'cize-gûyem ne desem lâf değil
Çarh ile söyleşemem âyînesi sâf değil
Ehl-i dildir diyemem sînesi sâf olmayana
Ehl-i dil birbirini bilmemek insâf değil
Yine endîşe bilir kadr-i dür-i güftârım
Rûzigâr ise denî dehr ise sarrâf değil
Girdi miftâh-ı der-i genc-i ma'ânî elime
Âleme bez-i güher eylesem itlâf değil
Levh-i mahfûz-ı suhandir dil-i pâk-i Nef'î
Tab'-ı yârân gibi dükkânçe-i sahhâf değil
Samsun adının menşei hakkında Sayın Baki SARISAKAL'ın kitabında Şair Nef'i ye rastlayınca aklıma önce TÛTÎ-İ MU'CİZE-GÛYEM NE DESEM LÂF DEĞİL şarkısı geldi.
Şair Eleştirince, İdam Edildi.
Asıl adı Ömer olan şair Nef'i, 1575 yılında Erzurum'un Hasankale ilçesinde doğdu. Nef'i, gençlik yıllarında yine şair olan babası Mehmet Bey'in, evi terkederek Kırım Hanı Gazi Canıbek Giray'ın yanına gitmesi üzerine, zor günler geçirdi. Sultan I. Ahmet döneminde geldiği İstanbul'da, maden mukataacılığı ve katipliği görevi, Edirne'deki sürgün döneminde ise Muradiye Vakfı yöneticiliği yaptı. Daha sonra affedilerek İstanbul'a dönen Nef'i, kendileri de şair olan I. Ahmet (Bahti), II: Osman (Farisi) ve IV. Murat (Muradi) gibi padişahların yakın çevresinde bulunma fırsatı elde etti.
Şair, sözlerinin güçlülüğü sayesinde kısa zamanda Saray'ın dikkatini çekti ve çok sayıda önemli ödüle layık görüldü. Sert mizacı ve sözünü esirgemez tavrı yüzünden düşmanları eksik olmayan Nef'i, kasideleriyle Sultan I. Ahmet, II. Osman ve IV. Murat gibi padişahlarla, Kuyucu Murat Paşa, Nasuh Paşa, Gürcü Mehmet Paşa, Hüseyin Paşa, Halil Paşa ve İlyas Paşa, Ekmekçizade Paşa, Kemankeş Ali Paşa, Baki Paşa gibi sadrazamlar için övücü kasideler yazdı.
1630 yılında Sultan IV. Murat, Beşiktaş Sarayı'nda Şair Nef'i'nin "Siham-ı Kaza" isimli eserini okurken yakınına düşen yıldırım nedeniyle, kendisine düşmanlık besleyenler tarafından "uğursuz" olarak değerlendirildi.
Siham-ı Kaza şiirinin ardından Edirne'ye sürülen büyük şair hicivleriyle başta Sadrazam Bayram Paşa (Bakınız: http://samsun01.blogcu.com/879815/ )olmak üzere bazı saray erkanını rahatsız etti. Nef'i, sonunda, dönemin başbakanı mevkiinde olan Sadrazam Bayram Paşa'nın 27.01.1635 tarihinde verdiği bir emirle, Boynueğri Mehmet Ağa tarafından Saray'ın odunluğunda boğduruldu ve Sarayburnu'ndan denize atıldı. Nef'i'nin idamını 'Siham-ı kaza' şiirine bağlayan şairler, bu elim hadise için
"Gökten nazire indi Siham-ı Kaza'sına
Nef'i diliyle uğradı hakkın cezasına" beytini düşürdüler.
Şeyhülislam Yahya'ya ince eleştiri
Divan edebiyatımızın büyük şairlerinden Şeyhülislam Yahya, bir şiirinde Nef'i hakkında ustaca bir hiciv yazmıştı. Şiirinin bir yerinde Nef'i'nin şiirdeki büyüklüğünü dile getiren Yahya, "İmrü'l Kays kendidir kafir" diyerek, Nef'i'yi cahiliye dönemi şairlerine benzetmişti. Nef'i, Şeyhülislam Yahya'nın, kendisine yaptığı 'kafir' imasına şiirinde şöyle cevap vermişti: Müfti efendi bize kafir demiş / Tutalım ben ana diyem müselman / Yarın vardukta ruz-i cezaya / İkimiz de çıkarız anda yalan
Siham-ı Kaza'dan
Gürci hınzırı a samsun-ı muazzam a köpek
Kande sen kande nigehbani-i alem a köpek
Vay ol devlete kim ola mürebbisi anun
Bir senin gibideni cehl-i mücessem a köpek
Ne gune kaldi meded devlet-i Al-i Osman
Hey yazuk hey ne musibet bu ne matem aköpek
Ne ihanetdür o sadra bu zamanda ki anun
Olmaya sahibi bir Asaf-ı kerem a köpek
Hidmet-i devlete sair vüzeradan göreler
Bir fürumaye koca ayuyı akdem a köpek
Bu mahlallerde ki Bagdadı ala şah-ı Acem
Arz-ı rumu ede teshir Abaza hem a köpek
Sattınız iki soysuz bir olup hanlığı
Kimseyietmedünüz bu işe mahrem a köpek
Paymal eylediniz saltanatın ırzını hem
Yok yereoldı telef ol kadar adem a köpek
Hiç hanlık satılır mı hey edebsiz hain
Tutalım olmamış ol fitne muazzam a köpek
Sen kadar düşmen-i devlet mi olur a hınzır
Ne turur saltanatun sahibi bilsem a köpek
Ehl-i dil düşmeni din yoksulu bir melunsun
Öldürürlerse eğer can-be-cehennem a köpek
Böyle kalur mu soysuzlar elinde devlet
noldu ya gayret-i şahenşeh-i azam a köpek
Hak götürdü arabı gitti hele dünyadan
Kim götürse akabince seni bilmem a köpek
File nacar meger yükledeler tabutunu
Çekemez cife-i murdarunu adem a köpek
Filler de çekemezse ne acep laşeni kim
Var mı bir sencileyin div-i mülahhem a köpek
Sen soysuz eşek ol Kirliorospu yaraşur
Bindürüp sırtına teşhir edersem a köpek
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder