/Ceyhun Sunsak
Kurtuluş Savasını Emperyalist Devletlere karsı kazanılmış bir zafer olarak düşünmekten ziyade, bu devletlerin kendi aralarındaki çekişmeler nedeniyle kazanılmış bir zafer olarak ele almak daha doğru bir tutum olsa gerek.
"Öküz ölür ortaklık bozulur" deyişi, yıkılan Osmanlı’nın ardından İngiltere, Fransa ve İtalya’nın birbirleriyle mücadelesini tek cümle ile açıklar. Ortaklığın bozulması öküzün ölmesinin hemen ardından baslar. Osmanlı İmparatorluğu savaştan yenik cıkmış, toprakları işgal edilmiştir. Dikkatleri Mezopotamya'ya odaklamak M.Kemal'in Samsun'a çıkışını anlamamızı kolaylaştırabilir. Mezopotamya başlangıçta İngiltere ve Fransa tarafından paylaşılır. Derken İngiltere beklenmedik bir şey yapar. Petrol kaynaklarının üzerinden kalkar ve bu bölgeyi Fransızlara bırakır. Kilikya, Antep, Urfa civarları Fransızlara kalır. İngiltere’nin planı İstanbul’da halife üzerinde etkili olmak böylece sömürgelerindeki Müslümanları etkilemek olarak düşünülse de aslında Kilikya ve Güneydoğu’dan vazgeçmemiştir. Bir olasılık İngilizlerin suyun basını tutup işi halifeden bitirmek ülkeyi İngiliz mandası altına almayı planlamalarıdır. İstanbul’da İngiliz Sevenler Derneği kurulmuştu bile ve tamamen bu amaca yönelikti. İmparatorluğun İngiliz etkisi altına girmesi durumunda İngiltere’nin karşısına çıkacak iki engel vardı: İtalyanlar ve Fransızlar.
İtalyanlar'ın icabına Yunanistan yolu ile bakılacaktı. Yunanlılar, İngiltere’nin kışkırtması ile sözde İtalyan işgaline ortam sağlaması için çıkarıldılar. Böylece İtalyanlara karsı hayali geniş Yunanistan İngiltere tarafından kullanılmış oldu. En büyük engel ise Fransızlar'dır. Fransızların gereğine nasıl bakılacak? Cevap şaşırtıcı: M.Kemal.
M.Kemal'in Samsun'a Vahdettin tarafından gönderilip gönderilmediği sık tartışılır. "Çankaya" adlı kitabında F.Rıfkı Atay M.Kemal'i Samsun'a Vahdettin'in gönderdiğini söyler. Büyük olasılıkla arkadaki görünmeyen güç İngiltere’dir. M.Kemal liderliginde halk örgütlenip Kilikya'daki Fransız-Ermeni kuvvetleri sokup atılacak böylece İngilizler de Fransız derdinden kurtulacaktır.
Samsun'da Ordu Müfettişliği gibi sıradan bir göreve Anafartalar'da dünyaca ün kazanmış M.Kemal'in gönderilişi dikkate değer. Üstelik 19 Mayıs 1919'da Samsun ve çevresinde çok sayıda İngiliz kuvvetleri de vardı. İngilizler pekâlâ M.Kemal'in gereğine bakabilirlerdi. Bakmadılar çünkü M.Kemal'in Anadolu'ya çıkıp Fransızların üzerine atılması işlerine geliyordu. Böylece İngilizler kurşun sıkmadan tüm Kilikya ve Mezopotamya'ya sahip olabilecekti. İşin diğer avantajlı yani İngiltere sömürgesindeki Müslümanlar İngiltere’ye karşı tepki gösteremeyeceklerdi. Çünkü Müslümanlara karşı savaşan İngiltere değil Fransa olacaktı.
Kısacası M.Kemal'i Samsun'a İngilizlerin çıkarmış olduğu tartışmaya değer bir iddia. Anadolu Hareketi başladığında Fransızların bu işin başlamasında İngiltere’yi suçlaması, M.Kemal'in ve İngilizlerin bunu reddetmesi bu iddiayı desteklemekte.
İngiltere bu hesabında başarılı olmuşsa da Londra'daki hesabı Anadolu'ya uymamıştır. Fransızlar planlandığı gibi saf dışı edilmiştir. İtalyanlar da. Hesaplarında M.Kemal'in Vahdettin ve İngiltere’ye ihanet edeceği yoktu.
M.Kemal ihanete uğrayan Fransa, İtalya ve Rusya’yı arkasına alıp İngilizin silahını geri teptirmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder