Tütün Fabrikası Başmüdürlük Binası /SAMSUN
ÖNSÖZ
Bu yazımın amacı Türkiye’de üretilen tütün menşelerinin fiziksel, teknik ve ticari niteliklerini incelemek, tütün sanayinde kullanma yerlerini ve rollerini açıklamak ve bunları daha ayrıntılı biçimde tanıtmaktır.
Türk tütünlerinin dış ülkelerde de tanıtılmasına yardımcı olacak bu çalışma¬nın, öncelikle ülkemizden yaprak tütün satın almak için başvuran alıcıların ve tütün Fabrikatörlerinin çeşitli tütün menşeleri arasında daha isabetli bir seçim yapma¬larına yararlı olacağını ve tütün dış satımlarının kolaylaşmasına olumlu yönde etken olacaktır.
Yazımın tütün menşelerini açıklayan bölümü, Eksper kursunda öğretmeni olduğum "Tütün Fabrikasyonu ve Harmancılık,, konulu dersim notlarından alınmış ve 1965 yılında İstanbul'da toplanan II. Uluslararası Tütün Ticareti Kongresi nedeniyle Tekel Genel Müdürlüğü tarafından İngilizce olarak basılan Tobacco in Turkey başlıklı kitabında yayınlanmıştır.
Bu eserde, yeniden yapılan ilâveler ve düzeltmelerle, eski yazımdaki eksikliklerin tamamlanması suretiyle günümüzdeki bir gereksinimin karşılanmasına ve daha yararlı biçime getirilmesine çalışılmıştır.
Tütün menşelerinin teknolojik endüstriyel, kalite, içim ve harman karakteristikleri konularındaki kısa açıklamalar, 30 yıldan fazla süren tütün fabrikalarındaki çalışmalarım sırasında çeşitli tütün tipleri ve menşeleri üzerinde yapılan araştırmalar ve harman kompozisyonu deneyleri sonucu edinilen bilgilerden oluşturulmuştur.
Tütünlerin kimyasal bileşimleri hususundaki bilgiler Tekel Enstitülerince yayımlanan Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Bültenlerinden alınmıştır.
Kitaplarımın redaksiyon işlerini yapan ve çalışmalarımda beni teşvik eden ve yardımcı olan Ziraat Yüksek Mühendisi Şerif Budak'a, Ambalaj Fabrikası Müdürü Rıdvan Metal’e ve emeği geçen tüm işçi arkadaşlara teşekkür ederim, Saygılarımla.
/Memduh SARIOĞLU –Tekel Eksperi
Dünyada oriental tip tütün üreten ülkeler arasında gerek kalite değerleri ve gerekse üretim ve dışsatım miktarları yönünden Türkiye daima ilk sırayı almıştır.
Bundan yaklaşık 400 yıl kadar önce (1600–1605), büyük yapraklı ve kaba dokulu ilkel biçimde bir bitki olarak ülkemize girmiş bulunan tütünün, Anadolu yarımadasının bilhassa tütün üretim bölgelerinde bulduğu uygun toprak ve iklim koşullarının, belirgin farklar göstermesi sonucu, her bölgede birbirinden değişik özelliklerle ayrılan ve kalite değerleri yüksek olan çeşitli menşelerin oluşmasına neden olmuştur.
Bazı tarım ürünlerinde olduğu gibi, bilhassa oriental tip tütün menşelerinin kalite değerleri ile üretildikleri bölgelerin ekolojik koşullan arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu nedenle, Türk tütünlerinin tütün piyasalarında menşe terimi tip terimine göre her zaman daha önemli bir mana ifade eder. Bu tütünler genellikle üretildikleri yerlerin isimleriyle tanımlanır. Kendi üretim bölgelerinin ekolojik koşullan dışın¬da üretilen menşeler, bazı kalıtsal morfolojik ve biyolojik niteliklerini koruyabilirlerse de, piyasada aranmalarının nedeni olan karakteristik sanayi ve ticari niteliklerini yeterince geliştiremezler.
TÜRKİYEDE TÜTÜN ÜRETİM BÖLGELERİ VE ÜRETİLEN MENŞELER:
1 - Ege Bölgesi: İzmir tütünleri.
2 - Karadeniz Bölgesi: Samsun, Bafra, Alaçam, Sinop, Taşova, Basma, Trabzon, Artvin, ve
Pazar tütünleri.
3 - Marmara Bölgesi: Bursa, İzmit, Düzce, Hendek, Balıkesir ve Edirne tütünleri.
4 - Doğu ve Güneydoğu Bölgesi: Yayladağ, Bitlis, Adıyaman ve diğer Doğu ve Güneydoğu tütünleri.
Ege, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde genel olarak oriental tip tütünler üretilmektedir. En kaliteli oriental tip sigaralar da bu tütün menşelerinden oluşturulan harman kompozisyonlarından yapılmaktadır.
Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde üretilen tütün menşeleri ise fiziksel nitelikleri ve harman özellikleri bakımından, diğer bölgelerin tütünlerinden değişik nitelikte olup çoğunlukla Virjinya tütünlerine benzerler.
Türk tütünlerinin menşe özelliklerinin açıklanmasına başlamadan önce, çeşitli tütün yapımları, tütün harmanlarını oluşturma yöntemleri ve dünya-sigara piyasasında tüketimi en fazla olan sigara tipleri ve karakteristikleri üzerinde kısaca durulması yararlı görülmüştür.
Dünyada üretilen tütünler, başta sigara olmak üzere irili ufaklı purolar, pipo tütünü, elle sarma sigara tütünü, çiğneme tütünü, nargile tütünü ve enfiye tütünü olmak üzere biçim, boyut ve ambalajlama bakımından birbirinden değişik tütün yapımları olarak imal edilerek tüketilmektedir. Her tütün yapımının işleme metodu bunların alışagelmiş tüketim tarzlarına uygun olarak yapılmaktadır. Tüm tütün yapım çeşitlerinin gruplandırılması tüketim tarzı esasına göre, dumanı içmek veya tüttürmek, buruna çekmek ve çiğneme tütünü olarak üç gruba bölümlenir.
Dünya genel tütün üretiminin önemsiz bir miktarı ayrı tutulursa, günümüzde tütünün tüketimi çeşitli yapımların dumanı içilmek suretiyle olmaktadır. Bunlar arasında dünyanın her yerinde sigara tüketimi başta gelmektedir.
Sigara harmanları genellikle çeşitli tütünlerin tip, menşe ve nevilerinin karışımından oluşturulur. İçerdikleri tütün tipleri açısından harmanlar iki gruba ayrılır.
A — Bir tip tütünlerden oluşturulan sigara harmanları:
Bunlar monotip harmanlardır. Virjinya veya İngiliz ve Oriental tip sigaraların harmanları bu gruba girer. Burada harman oluşturan tütünler aynı tipin menşe ve nevileridir.
Eskiden Karadeniz bölgesindeki bazı tütün tüccarları, yalnız Bafra ve Samsun gibi kaliteli sigaralık menşelerin tütünlerini elleri ve nevileri arasında harman yapmak suretiyle örnek ve kişisel ihtiyaçları için sık sık sigara yaptırırlardı.
B — Çeşitli tütün tiplerini içeren sigara harmanları:
Bunlara politip harmanlar denir. Amerikan Blend, Virjinya Blend ve Siyah veya Esmer sigara tipi harmanları bu gruba girer.
Blend terimi, harman manasına gelir ve çoğunlukla bu anlamda kullanılır.
Sigara fabrikasyonunda uygulanan işlemler bakımından Blend harmanlar iki kısma ayrılır:
a) Cassing (soslar) ve Flavouing (salçalar) gibi katkı maddeleriyle işlem gören sigara harmanları: Amerikan tipi sigara harman¬ları ile bazı Siyah tip sigara harmanlan bu metotla hazırlanır.
b) Katkı maddeleri kullanılmayan blend tipi sigara harmanları:
Virjinya blend ve Siyah tip sigaraların harmanlarında bu metot uygulanır.
Harmanları oluşturan çeşitli tip tütünlerin harmana katılma oranları konusunda belirli ve sınırlandırılmış ölçüler yoktur. Birçok kombinasyonların yapılması olasılığı mevcut olduğu halde, tanınmış bazı sigara markalarının içim karakteri ve kalitesinin korunması amacıyla önceden harman reçetelerinde belirlenmiş bulunan tütün çeşitlerinin kalite ve miktarlarının bozulmamasına özen gösterirler. Ancak, değişik sigara tiplerinin harman reçetelerinin hazırlanmasında bazı önemli hususların dikkate alınması gerekir. Örneğin: Bir Amerikan blend tipi sigaranın esasını Virjinya ve Burley tipi tütünler oluşturur. Bunların sigara harmanındaki karakieristik içim etkilerinin belirlenmesi için harmana katılma miktarlarının Virjinya tipi tütün için %50-60 ve Burley için % 20-30 dolayında olması ve özel bir fabrikasyon yönteminin uygulanması gereklidir.
Ayrıca Virjinya, Virjinya blend ve Oriental tipi sigara harmanlarına Burley tipi tütünlerin katılması uygun değildir. Bunlardan Virjinya tipi sigaraların harmanlarında, Virjinya menşeli tütün miktarının oranı % 75-85, Virjinya blend tipi sigaralarında ise bu miktarın % 50'den biraz fazla olması ve ayrıca her iki harmanda katılacak di¬ğer tütünlerinde koku, taam, sertlik derecesi ve renk faktörleri bakı¬mından Virjinya tütünün özellikleriyle, olumsuz etkiler yapmadan bağdaşır nitelikte olmasına dikkat edilir.
Oriental tipi sigara harmanlarının kompozisyonu ise yalnız oriental tip tütün menşelerinden oluşturulur.
Dünya sigara piyasalarında tüketilen çeşitli sigaralar, içim özellikleri bakımından değişik içim zevklerinin (gusto) ortaya çıkmasına ve yerleşmesine neden olmuştur. Sigaraların içimindeki bu değişik etkiler, sigara harmanlarını meydana getiren çeşitli tütün tip ve menşelerinin birbirinden farklı olan içim özellikleri ve ayrıca tütün fabrikasyonunda uygulanan değişik işlemlerden ileri gelmektedir.
İçim zevklerinin karakteristik niteliğine göre sigaralar birçok tiplere ayrılır. Bu ayrı sigara tiplerinin tüketicilerde oluşturduğu değişik içim zevki alışkanlığı sonucu tütün tiryakilerinin bunların arasında bir tercihin yapılmasına ve aranmasına sebep olmaktadır.
Dünyada belli başlı sigara tipleri:
Sigaralar kendi yapılışlarında bulundurdukları içim zevki karakteristiğine göre Amerikan blend, Virjinya, Siyah (Esmer) ve Oriental olmak üzere dört ana grup altında toplanabilir. Dünya sigara piyasasında da bu isimlerle tanımlanmaktadır. Bu sigara tipleri arasında en yaygın ve tüketimi en fazla olan Amerikan blend sigarasıdır. Bunu sırasıyla Virjinya ve Siyah sigara tipleri izlemektedir. Oriental tip sigaranın miktarı ise son sırayı almaktadır.
l — AMERİKAN SİGARALARI:
Genellikle blend grubuna giren bu sigaralar, dünya sigara piyasasında Amerikan Blend sigarası adıyla tanınır. Bu sigaraların harmanlan Virjinya, Burley, Maryland ve Oriental tütün tipleri ve menşelerinden oluşturulur. Genellikle Virjinya tütünlerinin harmana katılma oranı, diğer tütün tiplerinin toplam miktarından daha yüksektir. Oriental tütünlerin oranı ise en düşüktür.
Bu tip sigaraların özel bir yapılış yöntemi de vardır. Tütünlerin fabrikasyonunda, Virjinya ve Oriental tip sigaraların fabrikasyonundan farklı olarak, kalitenin yükseltilmesi ve içim zevkinin sağlanma¬sı için harmana giren bazı tütünlere soslar (cassing) ve salçalar (flavouring) gibi katkı maddeleri ilave edilir. Ayrıca fabrikasyon işlemle¬ri sırasında yüksek oranda tavlama ve yüksek derecede hararet uygu¬lanır. Bu işlemler olmadan Amerikan tipi bir sigaranın yapılması im¬kânsızdır. Fabrikasyonda tatlılaştırıcı, kokulandırıcı ve yumuşatıcı gi¬bi etkiler yapan katkı maddeleri kullanıldığından, harmana katılan tütünlerin kalite değerlerinin orta ve düşük olmasında bir sakınca yoktur.
Blend sigaranın yapımına ilk defa 1913 yılında CAMEL markası ile başlanmıştır. Bu sigaranın harmanına önceleri Virjinya, Burley ve Oriental tip tütünler katılmış, daha sonra da Maryland tütünleri ilave edilmiştir.
Diğer sigara tiplerine göre piyasanın en yeni sigarası olmasına rağmen, kısa zamanda kendini kabul ettirmiş ve aranan bir sigara haline gelmiştir. Başta Amerika olmak üzere bu tip sigaralar dünyanın her tarafına yayılmış, eskiden oriental tip sigaranın pazarı olan Batı Avrupa ülkelerinde de üretim ve tüketimi ön plâna geçmiştir. Yalnız Amerika dışındaki bazı ülkelerde, harmana giren tütün menşeleri ve katılma oranları ile katkı maddelerinin içeriğinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Batı Almanya'da imal edilen blend tipi sigaralar bu değişikliğe bir örnek olarak gösterilebilir. Burada yerli sigara piyasasının isteklerine uygun olan koku maddeleri içeriği değişik bir blend sigarasının üretimi yapılmaktadır. Üretim miktarları yüksek olan, İskandinav Blendî ve Japon Blendi sigaraları Amerikan Blend tipi sigaraların değişik birer örneğidir. Başta Avustralya olmak üzere İtalya ve diğer birçok ülkelerde de blend tipi sigaraların üretim miktarları fazladır.,
İçim özellikleri bakımından, blend sigaraların fizyolojik etki gücü doyurucu derecede kuvvetli, taamları tatlı ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Fabrikasyon sırasında bir kısım tütünlere uygulanan yüksek oranda tavlama ve yüksek derecede ısı işlemler nedeniyle gerek sigaranın ve gerekse içilen sigara dumanının koku niteliği karakteristik tütün kokusundan farklıdır.
2 — VİRJİNYA SİGARALARI :
İngiliz tipi olarak da adlandırılan bu sigaraların imal tarihi çok eskilere gitmekte ve dünyanın belli bölgelerinde fazla miktarda tüketilmektedir. Adını ve şöhretini, bunların İngiliz Uluslararası Topluluğuna giren ülkelerde yayılmasını sağlayan İngiliz sigara endüstrisinden almışlardır. Birleşik Amerika, kısmen Güney Amerika, Doğu Avrupa ve Yakındoğu bölgeleri dışındaki dünyanın bütün tütün üretim bölgelerinde üretimi ve tüketimi yaygın durumdadır. En fazla üretildikleri yerler İngiltere, İrlanda, Japonya ile İngiliz Uluslararası Topluluğuna giren Kanada ve Rodezya'dır. Ayrıca Hindistan, Çin ve Uzakdoğu’nun bazı ülkelerinde üretimi ve tüketimi bakımından Virjinya sigarası başta gelmektedir.
Virjinya veya İngiliz tipi sigara harmanları açık renkli Virjinya tütünleri ile Rodezya, Japonya, Kanada, Hindistan, Filipinler ve diğer Virjinya menseli tütünlerden oluşmaktadır. Çoğunlukla bu tütünler ile yerli üretim olan Virjinya tütünlerinden kombine edilmektedir. Genellikle bir sigaranın içim karakterini oluşturan fizyolojik etki gücü (sertlik derecesi), taam, koku ve diğer nitelikler olmasına karşın, Virjinya tipi sigarası için en önemli karakter koku niteliğidir. Bu sigaranın içimi sırasında, Virjinya tütününün özel aromatik kokusunun belirgin biçimde duyulması istenir. Amerikan ve Oriental tip sigaraların koku niteliğinden değişik olarak, Virjinya sigarasının kokusu, nüansları olmayan tek cins ve düz bir koku olarak nitelendirilir. Sigara¬ların içim muayenelerinde degüstatörler koku niteliğinin etkisini genellikle «daha serin» deyimiyle tanımlarlar. Virjinya tipi sigaranın içim özelliklerinden biriside, sigara dumanının boğazda açıkça duyulan yakarlık etkisidir. Bu yakarlık etkisi Virjinya sigarasında aranan ayrı bir niteliktir. İçim özelliği dışında sigaralarda aranılan diğer bir fiziksel özellik de renk durumudur. Bu renk Virjinya sigarasının enine kesitinde görünüm açık sarı veya sarı olmalıdır.
Virjinya sigarasının içim kalitesini, genellikle fizyolojik etki gücünün doyurucu tok veya tatlı sert derecede etkili, lezzetli tatlı, belirgin derecede kendisine özgü aromalı kokulu ve karakteristik yakarlı olması nitelikleriyle tanımlayabiliriz.
Virjinya Blend adıyla sigara piyasalarında tanınan sigaralar, Virjinya sigarasının değişik bir çeşididir. Böyle sigaraların harmanı Virjinya tütün menşeleriyle bazı Oriental tütün menşelerinin uygun oranlarda karıştırılmasıyla hazırlanır. Oriental tütünlerin uygun menşeleri seçildiği takdirde, harmandaki Virjinya tütünlerinin oranı % 50'ye kadar düşürülebilir.
Ülkemizde ilk defa «Yeni Harman» markası altında ve filtresiz olarak imalatına geçilen Virjinya Blend tipi sigara, iç ve dış piyasalarda çok beğenilmiş, kısa sürede tüketimi çok artmış ve daha sonra üretim miktarı ihtiyacı karşılayamaz duruma gelmiştir. Bu defa aynı tip sigaranın «Samsun» adıyla, ve ilk filtreli sigaramız olarak üretimine geçilmiştir. Yeni üretilen bu sigara çeşidinin beğenilmiş olması nedeniyle, çok kısa zamanda üretim miktarı tüketime yetersiz kalmıştır. Son yıllarda üretim kalitesinin çok düşürülmesi sonucu, filtresiz Ye¬ni Harman sigarasının tüketimi çok azaldığından üretimi durdurulmuştur.
Her iki sigara nevinin de harman kompozisyonları, içim karakterleri bakımından Virjinya menşeyine çok benzeyen bazı Doğu ve Güneydoğu bölgesi tütünleri ile diğer bölge tütünlerimizin uygun biçimde tertiplenmesiyle oluşturulur.
Günümüzde Sovyet Rusya, Çekoslovakya, Doğu Almanya ve diğer bazı Avrupa ülkelerinde bu sigaranın üretimi fazla miktarda yapılmaktadır. Bulgaristan da da sigara üretiminin önemli bir kısmını bu tip sigaralar oluşturmaktadır.
Virjinya Blend tipi sigaraların tütünlerine genellikle Cassing ve Flavouring gibi maddeler katılmazlar. Ayrıca fabrikasyon sırasında içim kalitesi ve renk durumuna olumsuz etki yaptığından, yüksek oranda rutubet ve yüksek derecede hararet uygulamasından kaçınılır.
3 — SİYAH RENKLİ SİGARALAR:
Bu sigara tipi adını harmanlarında kullanılan koyu (kahverengi) renkli tütünlerden almıştır. Çoğunlukla Latin Amerikanın Brezilya, Arjantin, Meksika, Küba ve Paraguay gibi ülkelerde tüketimi yaygın durumdadır. Bu ülkelerden sonra, Batı Avrupa’nın Fransa, İtalya, İsviçre, İspanya, Belçika, Avusturya ve Macaristan gibi bazı ülkelerinde bu tip sigaranın üretim ve tüketimi fazla yapılmaktadır.
Harmanlarda kullanılan tütünlerin fiziksel ve harman özellikleri bakımından ve ayrıca tüketicilerin içim zevklerinin değişik olmaları nedeniyle, sigara fabrikasyonunda bazı değişik işlemlerin yapılması gereklidir. Bu özelliklere göre siyah tip sigaralar üç gruba ayrılırlar.
a) Güney Amerikanın Küba, Endonezya ve bazı çevre bölgelerinde üretilen tropikal tütün menşelerinden kompoze edilen harmanlardan imal edilen Siyah sigaralar grubu:
Bölgede üretilen puroluk tütünlerin bu sigara harmanlarına katılması suretiyle tüketimleri realize edilir.
Genellikle, bu tip sigaraların içim niteliğini; Fizyolojik etki gücünün sert derecede olması, lezzetinin acı ve puro tütünlerine özgü kokulu olarak tanımlanır.
b) Fransa, İsviçre, kısmen Cezayir ve Güney Afrika ülkelerinde
üretim ve tüketimleri yaygın olan bu grup siyah tip sigaraların harmanları Maryland tütünü menşelerinden hazırlanmaktadır. Sigarala¬rın içimleri sertçe, az tatlı ve kendilerine özgü kokuludur.
c) Yerli üretimi yapılan tütünlerden imal edilen sigarlar: Bu
siyah tip sigaralar Fransa, İspanya, Portekiz ve kısmen İtalya gibi genellikle tütün tekeli olan ülkelerde yetişen kontinental menşeli yerli tütün kullanımının realize edilmesi amacıyla üretilmektedir. Fransız veya «Skaferlati» adıyla tanınan bu sigara tipi, ülkelerarası sigara pazarlarında büyük ün yapmış ve tüketim miktarı çok artmıştır. Bunun sigara harmanı genellikle Kentucky, Cezayir ve Oriental tütün menşeleri ile Paraguay tipinin koyu renkli yerli tütünlerinden kompoze edilmektedir. Bu tip sigaranın içim niteliği, fizyolojik etki gücünün sert derecede etkili, lezzeti az tatlı ve puro kokusunu andıran özel kokulu olarak tanımlanır.
Bundan başka bazı siyah tip sigara nevilerinin fabrikasyonları sırasında, harmanlarına Cassing ve Flavouring maddeleri de ilave edilmektedir.
4 — ORİENTAL VEYA TÜRK SİGARASI:
Yalnız oriental tütün menşelerinden oluşturulan harmanlardan yapılan, fizyolojik etki gücü yavaş, lezzeti tatlı ve aromalı kokulu sigaralardır.
Eski yıllarda pipo, puro ve elle sarma biçiminde dünyanın her yerinde yaygın olan tütün içme tarzı yerine, ilk defa kendi tütünlerimizden yapılmış ve Avrupa piyasasına çıkarılan kaliteli sigaralarımız, buradaki tüketicilerce çok beğenilmiş ve sigaralarımızın tutulmasına etken olmuştur. Böylece kaliteli Türk sigaraları, tütünün sigara biçimindeki yapımının da Avrupa’daki yayılmasında öncülük etmiştir. Çok geçmeden Türk tütünü ve sigarasının ünü Avrupa yoluyla bütün dünyaya yayılmıştır. Bu nedenle tütünlerimiz, her yerde aranılan, kolaylıyla satılabilen ve ülkede en yüksek düzeyde dışsatım geliri sağlayan bir tarım ürünümüz haline gelmiştir.
İkinci Dünya Savaşına kadar geçen yıllarda, oriental tütünlerin diğer tütünlere göre üretim ve satış miktarları çok artmış ve oriental sigara tipi Avrupa piyasalarında egemen duruma gelmiştir. Örneğin; Avrupa’nın en büyük tütün alıcı ve sigara imalâtçıları olan Almanya ve Avusturya’da yapılan sigaralarda, oriental tütünün harmanlara katılma oranı % 95-97'ye kadar ulaşmıştır. Bu durum İkinci Dünya Sava¬şına kadar böyle devam etmiştir.
Yıllarca süren ikinci dünya savaşı sırasında harbe sahne olan ülkelerde sigara üretimi çok azalmış ve bazı yerlerde tamamıyla durmak zorunda kalmıştır. Bu yerlerde sigara, karaborsasının en fazla aranan ve en değerli malı haline gelmiştir. Bu durumdan yararlanan Amerikalı sigara fabrikatörleri, Amerikalı askerlerin gittikleri her yere, fazla miktarda kendi sigaralarım da göndermek suretiyle Amerikan sigarası içim zevki alışkanlığını, Batı Avrupa, Kuzey Afrika ve bazı Asya ülkelerinde de yayılmasını sağlamışlardır.
Bununla beraber, diğer ülkelerinde pazarlarını ele geçirmek amacına ulaşmak için, konunun üzerinde önemle durulmuş ve Amerikanın yenilmiş ülkelere uyguladığı yardım politikası gereği içinde, Almanya da dahil olmak üzere, yardım gören ülkeler, yardımın yapıldığı beş yıllık (1948-1953) süre içinde, yardım ve kredi olarak bir miktar Amerikan sigara ve tütünü almaya zorunlu tutulmuşlardır. Amerikan tütünü ve sigarasının Avrupaya girişiyle, kapitalist ülkelere oriental sigaranın üretim ve tüketimi yavaş yavaş azalmış ve son yıllarda dünya sigara üretimindeki payı % 3-4'e kadar düşmüştür.
Halen oriental tipi sigara üreten ülkeler, kendi ürettikleri tütünlerden yararlanan Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya ve Ro¬manya'dır. Sovyet Rusya da kendi üretimi yanında, kısmen dışarıdan satın aldığı tütünlerden önemli miktarda oriental tip sigara üretmektedir, Ayrıca birçok Avrupa ülkeleri ile Yakındoğu ve Mısır'da az miktarda oriental sigara üretilmektedir.
Bu nedenle, İkinci Dünya Savaşından sonraki oriental sigara endüstrisindeki değişmeleri, sigara strüktüründeki önemli değişmelerin yapıldığı bir dönem olarak kabul edilebilir. Bilhassa savaştan önce, büyük bir tüketici kitlesine sahip bulunan saf oriental sigarası, yerini basta Amerikan Blend sigarası olmak üzere, Virjinya, Virjinya Blend ve siyah sigara tiplerine bırakmak durumunda kalmıştır.
Son yıllarda, bilhassa Batı Avrupa sigara piyasasında, Alman veya Avrupa Blend'i olarak nitelendirilen, değişik tütünlerden oluşturulan harmanlardan yapılan, strüktürü farklı, belirgin aromalı kokulu sigaralar önem kazanmış ve tüketim miktarları bakımından fabrikasyonunda, Amerikan Blend yöntemleri uygulanmakla beraber, harmanları oluşturan Virjinya ve Burley tütünlerinin yerini başta oriental tip tütünler almış ve diğer tütünlerinde harmanlara katılma oranları da yükseltilmiştir. Yapılan bu değişiklik sonucu sigaraların içim niteliklerinde daha yavaş, daha tatlı ve aromalı kokuya doğru bir değişim olmuştur. Alman Blendinde sigaralardaki nikotin oranının düşük ve içimlerinin yavaş olması nedeniyle, son yıllarda Amerikan Blend sigara harmanlarına, oriental tip tütün menşelerinin katılma oranlarının yükseltilmesi yönünde bir eğilim vardır.
Ayrıca dünya sigara endüstrisi ve ticaretinde köklü değişmeler meydana gelmiştir. Düz sigaraların (filtresiz) üretim ve tüketiminin çok azalması ve bazı yerlerde tümüyle kalkmasına karşın, filtreli sigaraların imalât ve tüketimi hızla artmıştır. Ayrıca bu sigaraların boylarının uzaması (85 mm. Kingsize ve 100 mm. Süper Kingsize), dev Amerikan firmalarının gümrük barajlarını aşmaları sonunda, Batı Avrupa'da Fransa, Almanya, İtalya, Avusturya ve İsviçre'de, Doğu Avrupa’nın Yugoslavya ve Bulgaristan gibi ülkelerinde fabrikalar kurarak veya anlaşmalar yaparak kendi patentleri olan bazı markların büyük miktarda imaline geçmişlerdir. Bunları henüz gelişmekte olan ve az gelişmiş veya sigara üretimi ihtiyaçlarını karşılamaya yetersiz olan ülkelere, her türlü çarelere başvurarak satışını sağlamaktadırlar.
EGE ÜRETİM BÖLGESİ
İzmir Tütünleri: Ege çevresinin İzmir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli ile Balıkesir, Uşak, Isparta ve Kütahya'nın bazı ilçelerinde üretilmektedir. Ekolojik alanı çok geniştir.
Anadolu yarımadasının güneybatı kısmında böyle geniş bir bölgeyi kapsayan sahalarda yetiştirilen İzmir tütünleri arasında az çok kalite farkları varsa da diğer menşelerimize göre en yeknesak bir bölgedir. İzmir tütünün kökeni Yenice Basması olmakla beraber Ege toprak ve iklim koşullarına uymuş ve aslı olan Basmalardan endüstriyel nitelikleri daha üstün oları bugünkü İzmir tütünü meydana gelmiştir.
İzmir tütünlerinin yaprakları genellikle küçük boyda, sap kısmı zenepsiz, formu geniş elips biçiminde olup Basma tütünlerine benzemektedir.
Renkleri açık sarı, sarı ve bunları yeşilimsi ve kırmızımsı nüansları arasında değişmektedir. Bazı üst elleri yapraklarında olgunluğa ve pişkinliğe işaret sayılan koyu kahverenginde benekler vardır.
Dokuları orta derecede kalınca, esnek, el ve makine hareketlerine dayanıklıdır. Yaprak sayısı ile birlikte kıyılmış tütüne karışan damarların ince olmasından gerek makinelerde sigaraların imali sırasında ve gerekse içildiklerinde olumsuz bir etkisi yoktur. Sigara verimleri iyidir. Yetiştiği ortamın toprak ve iklim koşullarının etkisiyle doku strüktürünün sık dizilmiş küçük ve dolgun hücrelerden oluşmuş olmasından higroskopisite nitelikleri iyidir.
En kokulular Akhisar ve Gavurköy ekim alanlarında yetişir. Sındırgı, Soma Kırkağaç, ve Manisa'nın bir çok yerlerinde de kokulu tütünler yetişmektedir. İzmir'in yakınlarındaki Ligda ve çevresinde yetişen tütünlerin renkleri daha açık, dokuları daha ince ve yaprakları daha büyükçedir.
İçim özelliklerini, fizyolojik etki gücünü çok yavaş, lezzetini çok tatlı ve aromatik kokulu olarak tanımlayabiliriz. Çok yavaş ve çok tatlı içim niteliği ancak İzmir tütünleri için doğru ve geçerli olabilir.
Dünyadaki benzerleri arasında rakipsiz olup harmanları ıslah edici özellikleri bakımından başta gelmektedir. Sert karakterli, tatlılıkları olmayan acı, yavan, kötü kokulu ve düşük kaliteli olan tütünleri ıslah ettiklerinden harmanlardaki rolleri çok taraflıdır. Bu niteliklerinden dolayı sigaraların içim kalitesini yükseltirler.
İzmir tütünleri verilen katkı maddelerini emmesi ve koruyabilmesi özelliklerine haiz olmasından blend tipi sigara harmanları için yararlı bir tütündür.
Bilhassa renkleri açık sarı ve sarı olan tütünlerin harmanlarda renk uyumunu sağlaması, sigaralardaki nikotin miktarını düşürmek ve içimi yavaşlatmak amacıyla Virjinya ile Vinjinya Blend, Alman blend ve siyah sigara tiplerinin harmanlarına yüksek oranlarda katılmaları uygundur.
Ayrıca pipo tütünü harmanları içinde elverişli bir tütündür.
Yanma durumlarının orta derecede olması sigaraların içimlerinde Islah edici niteliklerinin daha etkili derecede belirlenmesi ve yararlı olması yönünden İzmir tütünleri için olumlu bir nitelik olarak kabul edilmektedir.
İzmir tütünlerinin kimyasal yapısında nikotin ve proteinli maddeler miktarının çok düşük buna karşılık seker miktarının yüksek olması ile tanınmışlardır. Ortalama nikotin oranı %0, 70'in altında olup nikotini %0, 25'e kadar düşük örneklere rastlanır. Protein azotu miktarı %0, 90–1,30, total indirgen madde miktarı % 15–20 arasında değişmektedir.
Üretici tütünlerini 50-60 kg, ağırlığında kalıp denilen dizi dengi biçiminde yığarak satışa arz eder.
Alıcılar tütünlerim genellikle Amerikan Grad nevi esasına göre AG, BG, KP (Kapa) ve KP. KP. (dubl kapa) olmak üzere dört nevi üzerine işlemekte ve 55 kg. tonga biçiminde denklemektedir.
Türkiye tütün üretiminin yarısından fazlasını oluşturan İzmir tütünlerinin üstün özellikleri, önemli sanayi değerleri ve fazla istek nedeniyle üretim miktarları daha fazla artmaktadır. Gerek Yunan adalarında ve gerekse dünyanın diğer yerlerinde üretilen İzmir tütünleri hiç bir zaman İzmir ekim bölgesinde yetiştirilenlerin kalitesine erişemezler.
-Devam Ediyor-
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder