I. Çelebi Mehmet ( 02.10.1378)- (06.04.1421) , Osmanlı padişahlarının beşincisidir. Saltanatı: 1413-1421 ,
Babası: Yıldırım Bayezid- Annesi: Devlet Hatun, Doğumu: 1379. Vefatı: 26 Mayıs 1421
Anadolu seferine çıkan I. Çelebi Mehmet her iki Samsun'u da fetheder. Cenevizliler aşağı şehri yakıp gemilerle kaçarlar. Tek yönetim altında birleştirdiği kentin valiliğini Tacettinoğlu Hüsamettin Hasan Bey'e bırakırken, Canik yöresini de oğlu Şehzade Murat'ın Amasya sancağına bağlar(1419).
Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu. Babası Sultan Yıldırım Bayezid Han, annesi Germiyanoğlu Süleyman Şah'ın kızı Devlet Hatun'dur. Küçüklüğünden itibaren devrin en yüksek alimlerinden ders aldı. Din ve fen ilimlerini öğrendi. 1393'te devlet idaresinde tecrübe sahibi olmak üzere Amasya'ya sancak beyi tayin olundu.
Çelebi Mehmet, Ankara savaşından sonra parçalanan Osmanlı topraklarını yeniden bir idare altında birleştirmek için fetret devrinde (1402-1413) kardeşleri Süleyman, İsa ve Musa Çelebiler ile mücadele etti. En son 1413'te Çamurlu mevkiinde, Musa Çelebi kuvvetlerini bozguna uğrattıktan sonra, Edirne'de tahta çıktı. Böylece Osmanlı Devleti'ni karşılaştığı bu büyük bunalımdan kurtararak devletin birliğini sağlayan Çelebi Sultan Mehmet, ilk olarak elden çıkan toprakları geri almaya çalıştı.
1414'te Anadolu üzerine yürüyerek Aydınoğlu Cüneyd beyin elinden Kayacık, Nif ve İzmir'i aldı. Karamanoğulları'na ait Konya'yı muhasara etti ise de İkinci Mehmet'in af dilemesi ve tabiiyetini arz etmesi üzerine barış yapıldı. Ancak Karamanoğlu'nun sözünde durmaması üzerine Sultan Mehmet, Şehri ikinci defa kuşatarak zaptetti (1415). Daha sonra yapılan antlaşmayla Konya'yı Karamanoğulları'na bırakan Sultan, Beypazarı, Sivrihisar, Akşehir, Yalvaç ve Beyşehir kalelerini ülkesine kattı.
Bundan sonra, evvelce Musa Çelebi ile birleşerek kendisine karşı hareket eden ve vergisini de göndermeyen Eflak beyi Mirça üzerine yürüyen Sultan, onu Yer-Göğü'de mağlup etti. Mirça, üç yıllık vergisini ödediği gibi, oğlunu da rehin olarak bıraktı. Rumeli'den dönüşünde Candaroğulları üzerine yürüdü. Tosya, Çankırı ve Kalecik'i ele geçirdi. 1416 ve 1420'de ilk defa Tuna ırmağının kuzeyine geçerek Basarabya'ya girdi.
Çelebi Mehmet devrinin en önemli iç hadisesi Şeyh Mahmut Bedrettin isyanıdır. İslam'a uymayan sapık fikirlerini halk arasında yayan Şeyh Bedrettin'in çıkardığı isyan kısa sürede Karaburun'dan Amasya'ya kadar yayıldı. Ancak ülkeye tek başına hakim olduğu günden beri Şeyh Bedrettin'in hareketlerini dikkatle takip eden Sultan, Şeyhin ve taraftarlarının başlattığı bu ayaklanmayı zamanında bastırmaya muvaffak oldu. Yakalanan Şeyh Bedrettin İslam alimlerinin fetvası üzerine idam edildi.
Aynı yıl Rumeli'de taht mücadelesine giren ve Düzmece Mustafa olarak da bilinen kardeşi Mustafa Çelebi'yi yenilgiye uğrattı. Mustafa Çelebi kaçarak Bizans imparatoruna sığındı. Bu olaydan kısa bir müddet sonra Sultan, Edirne'de avlanırken rahatsızlandı ve çok geçmeden de 26 Mayıs 1421'de vefat etti. Naşı Bursa'ya getirilerek Yeşil Türbe'ye defnedildi.
Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu kabul edilen Çelebi Mehmet, sabırlı, azim ve irade sahibi, sözüne ve vaadine sadık, vakur bir hükümdar idi. Sekiz yıllık saltanatını Allhü tealanın dinine hizmet etmek ve yolunu yaymak için kuvvetli bir devlet kurmaya feda etti. Küçük ve büyük yirmi dört muharebede bulunarak kırka yakın yara aldı. İçte ve dışta daimi olarak din ve devlet düşmanlarıyla mücadele halinde iken yazdığı bir şiiri:
"Cihan hasm olsa, Hakk'tan nusret iste!
Erenlerden dua vü himmet iste!" beytiyle başlamaktadır.
Çelebi Mehmet, memleketindeki refahtan diğer müslümanlara da pay vermek, Resul-i Ekrem'in mübarek komşularının dualarını almak için her sene onlara hediyeler gönderme adetini başlattı. Sürre alayı adı verilen bir heyetle gönderilen hediyeler, Mekke ve Medine'deki mübarek yerlerin tamir ve bakımı ile fakirlerin yiyecek ve giyecekleri için sarf edilirdi.
Memleketin imarına büyük önem veren Sultan, Bursa'da Yeşil Türbe ile bir cami, medrese ve imaret, Edirne'de bir cami ve bedesten, Amasya'da da oğlu Kasım için bir türbe yaptırmıştır.
Çelebi Mehmet Kimdir?
Toplam altı(6) Mehmet görmüş Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk Mehmet ’idir.
Tarih kitaplarımızda hep fetret devri akabinde Anadolu’daki birliği yeniden kuran padişah olarak bahsedilir.
Osmanlıların ikinci kurucusu sayılan padişah... Fetret devrini sona erdirmesiyle meşhurdur...
1380–1421 yılları arasında yaşamıştır. Yıldırım Beyazıt ile devlet hatun'un oğludur. 11 çocuk sahibi olmuştur.
Şeyh Bedrettin’in idam kararını kendi vermemiştir. Devletin önde gelen ilim ve din adamlarına Bedrettin’in yaptıklarından sonra cezasının ne olması gerektiğini danışır. İlim ve din adamları bunun idam olduğunu belirtir. Bu karardan sonra Bedrettin idam edilir.
Kardeş katlinde gelince Çelebi Mehmet kardeşlerinin tutumlarından dolayı elini ayağını devlet işlerinden çekmek istemiştir.
Ancak bu karardan sonra rüyasına I.Murad (Murad Hüdavendigar) girmiştir. I.Murad rüyasında kendisine devletini toparlamasını söylemiştir. Bu rüyanın bir işaret olduğunu varsayarak Çelebi Mehmet elden çıkan yerleri tekrar almak için yola çıkmıştır. Kardeşlerine de beraber hareket etmek için mektup yollamış ancak kardeşlerinin tutumsuz davranışları (Sırplarla iş birliği yapılması gibi) onların üzerine gitmesine sebep olmuştur.
Sürre alayı geleneğini başlatan padişahtır. Hayatı boyunca 17 yaşından itibaren muhaberelerde bulunmuştur. Çok savaş yaptığı için aldığı yaralardan dolayı genç yaşta vefat etmiştir.
Osmanlı imparatorluğu'nun başına geçen beşinci padişahtır. 1413–1421 yılları arasında hüküm sürmüştür.
Çelebi sultan Mehmet, orta boylu, yuvarlak yüzlü, çatık kaşlı, kara gözlü, sık sakallı, açık alınlı, beyaz tenli, kırmızı yanaklı, geniş omuzlu, uzun kollu idi. saltanat mücadelesi ve padişahlığı süresince bizzat 24 muharebede bulunmuş ve kırka yakın yara almıştı.*
Müslümanlara karşı göstermiş olduğu adaleti, aynı zamanda Hıristiyan tebaasına karşı da gösterirdi. Çelebi sultan Mehmet, tahsilini bursa sarayında tamamladı. Daha sonra babası tarafından Amasya sancağına vali tayin etti. Valiliği sırasında da devlet işlerini öğrendi.
Genç padişahın en büyük arzusu, babası Yıldırım Beyazıt zamanda Osmanlı hâkimiyetinde bulunan toprakların yeniden ele geçirilmesini sağlamak idi. Bu arzusu için çok çalışmış ve büyük ölçüde muvaffak olmuştur. Bu yüzden Çelebi sultan Mehmet’e Osmanlı imparatorluğu’nun ikinci kurucusu gözü ile bakılabilir.
Bizans ve diğer devletlerle dost geçinen çelebi sultan Mehmet, Venediklilerle yaptığı deniz savaşını kaybetmiş daha sonra bu devletle barış anlaşması yapmıştır. Memluk hükümdarı melik müeyyed şah ile de iyi ilişkilerde bulunmuştur. Onun uzun müddet ve başarı ile yapmış olduğu mücadeleyi kısaca şöyle sıralayabiliriz;
Önce Anadolu’nun birliği için kardeşleri ile mücadele etti. 1410 senesinde Süleyman çelebi’yi, 1413 senesinde de Musa çelebi’yi tasfiye ederek birliği sağladı.
Osmanlı tahtında yalnız kalınca ilk işi, etrafındaki beylikleri itaati altına almaya girişmek oldu. 1414’te karaman’a sefer yaptı ve karaman bey’ini esir aldı. Ona, “ bir daha Müslümanlara zararım dokunmayacak” diye yemin ettikten sonra serbest bıraktı. cardaroğulları beyliği’ni de hâkimiyet altına aldı.
1415’te Venediklilerle ilk deniz savaşı yapıldı. 1416 ve 1417 senelerinde Avrupa’ya akınlar düzenledi, büyük zaferler kazanıldı. 1419’da tuna nehri yeniden geçildi. 1420’de eflak voyvodası bir harpte öldürüldü, yerine kardeşi tayin edildi. candaroğulları beyliği tamamen Osmanlı topraklarına katıldı.
Timur’un yanından döndüğü söylenen düzmece Mustafa ile daha mücadele edip, onu da saf dışı bıraktı. 1421 yılında, girmiş olduğu 40'a yakın savaşta aldığı yaralardan dolayı 32 gibi genç bir yaşta Edirne’de vefat etti. Naaşı Bursa’ya getirilerek, yeşil türbe’ye defnedildi.
Çelebi sultan Mehmet vefat edeceği sırada Beyazid paşa’yı yanına çağırttı ve ona: “halef olarak yerime oğlum Murad’ı tayin ettim. bana karşı göstermiş olduğun itaat ve sadakati ona karşı da göster. Derhal, Murat’ı buraya getirmenizi istiyorum. Zira ben artık bu döşekten kalkamam. Murat gelmeden önce emr-i hak vâki olursa, Murat gelinceye kadar sakın ölümümü kimseye duyurmayın” dedi. Şehzade Murat henüz Amasya’da iken, çelebi sultan Mehmet 26 mayıs 1421’de vefat etti. Padişahlar arasında ilk defa vefatı gizlenen zât kendisi olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman'ın vefatında dahi uygulanan bu gelenek daha sonra Rusların vazgeçilmez devlet geleneği olmuştur.
Annesi devlet hatun dolayısıyla (ağabileri gibi) Mevlana’ nın torunları soyundan gelir. En küçük kardeştir. Fetret devrinde toprak ve gelir olarak en küçük kısım kendisine kalmıştır. Fakat muvaffak olan yine o olmuştur. Eşleri Kumru Hatun ve Emine Hatundur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder