Ali Bey Çeşmesi
Bafra' nın en eski çeşmesidir.
Cumhuriyet Meydanında Kaymakamlık binasına ait bahçenin bitişiğindedir. Sütun başları motiflerle süslü olup, Gotik tarzını andırmaktadır. Rumi 1167 (Miladi 1751)' de Canikli Hacı Ali Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Hacı Ali Paşa Kimdir?
18.yüzyılda Osmanlı Devletinin girdiği uzun süren savaşlar ve dış gaileler yüzünden, devlet tarafından vergi toplama ve bazı mahalli problemlerin halledilmesi görevi ülke içindeki bir kısım nüfuzlu ailelere verildi. Bu aileler zamanla nüfuz alanlarını genişleterek mahalli güç odakları haline geldiler. Bunlar arasında Çapanoğulları ve Kozanoğulları en meşhur olanlarıdır. Bu dönemde Ünye merkez olmak üzere Canik Bölgesi ayanı olarak da Canikoğulları veya bir başka adlandırma ile Hacı Ali Paşa ailesini görmekteyiz.
Ailenin kurucusu olan Canikli Hacı Ali Paşa İstanbul’da Dergah-ı Ali kapıcı başlarından olan Fatsalı Ahmed Ağa’nın oğludur. 1762 de Kafkasya bölgesindeki isyanların bastırılmasında gösterdiği başarılar üzerine Babıali tarafından Canik bölgesine muhassıl (Vergi toplamaya yetkili idareci) olarak tayin edildi. 1768 Osmanlı-Rus savaşına katıldı. Dönüşte Canik Bölgesini eşkıyadan temizledi. Bu arada kendine rakip olabilecek nüfuzlu kişileri de bertaraf etti. Gösterdiği başarılardan dolayı devlet tarafından yetki alanı genişletilerek önce Amasya daha sonra da Tokat bölgesi kendisine bağlandı. Ayrıca, kendisine kapıcıbaşılık unvanı verildi.
1773 yılında Kırım Hanı Devlet Giray tavsiyesi ile Kırım seraskeri oldu ve Trabzon sancağı da uhdesine verildi. 1775 yılında İran ve Osmanlı Devleti arasında gerginlik çıkması üzerine çıkan gelişmelerde rol aldı ve bunun neticesinde Erzurum Eyaleti ile Şarkikarahisar (Şebinkarahisar) bölgesi de kendi ailesine bağlandı. Daha sonra Sivas ve Kastamonu bölgesi de nüfuz alanına girdi. Hükümet, bunlara karşılık Hacı Ali Paşa’nın bulunduğu bölgeden 40.000 asker toplayarak Rusya’ya karşı savaşmak için Kirim üzerine gitmesini istedi.
1778 yıllarındaki bu savaşta üzerine düşen görevi gerektiği gibi yapmayan, hâkim olduğu bölgede ahaliye eziyet ettiğinden şikâyet olunan ve Bozok (Yozgat) bölgesinde nüfuz sahibi olan Çapanoğulları ile sürtüşmeye giren Hacı Ali Paşa’nın bu sebeplerle görevden alınmasına kara verildi. Sivas Valiliği elinden alınıp kendisi Trabzon’a gönderildi. Sonraki yıllarda affedildikten sonra yine Kırım ve Kafkasya taraflarında çeşitli devlet görevlerinde bulundu. 1785 yılında öldü.
Ali Paşa’dan sonra oğulları Battal Hüseyin Bey ve Mikdad Ahmed paşa çeşitli önemli devlet görevlerinde bulundular. 1787-1792 arasında Osmanlı Devleti ile Rusya ve Avusturya arasında yapılan savaşta üzerlerine düşen görevi gereği gibi yapmayan Canikoğulları ailesinin fertlerinin çoğu idam ve sürgün cezasına çarptırdılar. Sadece savaşta Ruslara esir düşmüş olan Battal Hüseyin Paşa ve onun oğlu Tayyar Mahmud Paşa sağ kaldı. Esirlikten kurtulunca kendilerine Canik bölgesi yeniden verildi. 1801 yılında Battal Hüseyin paşa öldü. Tayyar Mahmud Paşa ise Nizam-ı Cedid aleyhtarı tutumu sebebi ile Padişah ile uyuşamadı. Nihayet Sultan II.Mahmud tarafından 1808 yılında idam ettirildi. Böylece Canikoğullarının 18.yüzyıl ortalarından beri süren devlet içinde devlet konumu sona ermiş oldu.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder