Fizikî Yapı

Samsun il topraklarının % 50si dağlarla, % 32’si platolarla ve % 18’i ovalarla kaplıdır. Güneyi dağlık, kuzeyi yayla ve platoluktur. Bu yayla ve platolarla deniz arasında kıyı ovaları vardır.

Kızılırmak ve Yeşilırmak nehirleri Karadeniz’e döküldükleri yerde büyük bir burun (delta) meydana getirirler.

Dağları: Samsun ilindeki dağlar çok yüksek değildir. Ünye-Çarşamba arasında doğu-batı; Samsun - Bafra arasında doğu-güneydoğu ve batı-kuzeybatı doğrultusundadırlar.

Canik Dağları, Çangal Dağları başlıcalarıdır. İlin en yüksek dağı Akdağ (2082 m), Çangal Dağı (1525 m)dir. Sıralı Dağlar (1357 m), Kozadağ (1316 m), Bünyan Dağı (1224 m), Hacılar Dağı (1150 m), Akpınar ve Böğürtlen dağları (900-950 m) diğerleridir. Plato ve yaylalar yüksek değildir. Darbent Burnu ile YeşilırmakDeltasının güneyinde yer alan platolarının ortalama yüksekliği 100 m’dir. Başlıca yaylaları Lâdik, Havza, Vezirköprü ve Kavak’tır.

Ovaları: İlin kuzey kısmı baştan başa ovalıktır. Bafra Ovası: Kızılırmak ağzında olup 56 bin hektardır. Çok verimli bir ovadır. Çarşamba Ovası: Yeşilırmak’ın ağzında, denize döküldüğü yerde olup, 60 bin hektardır. Çok verimlidir. Samsun kıyı ovası önemli bir ovadır. Mert Irmağı boyunca genişçe bir taban olarak içeriye doğru sokulur.

Akarsuları: Samsun ili, akarsu bakımından zengindir. Başlıcaları;

Kızılırmak: Türkiye’nin en uzun nehri olan Kızılırmak, Anadolu yaylasında büyük bir yay çizdikten sonra, Çorum ilinin kuzeyinde akışına devâm edip, Sinop ve Samsun il topraklarına girer. Kuzeye yönelerek deltası ile Bafra Ovasını meydana getirir; Karadeniz’e Samsun il sınırları içinde dökülür.

Yeşilırmak: Canik Dağlarını yararak Samsun il sınırına girer ve Kuzeye doğru akışına devâm eder. Deltası ile Çarşamba Ovasını meydana getirerek Cıva Burnunda Karadeniz’e dökülür. Kızılırmak ve Yeşilırmak gibi iki büyük akarsudan başka Samsun il toprakları içinden çıkarak Karadeniz’e dökülen Terme Çayı, Mert Irmağı, Kürtün, Karaboğaz veAbdal Deresi gibi akarsuları da vardır.

Gölleri: Samsun ili akarsu bakımından olduğu gibi göller bakımından da çok zengin sayılır. Bafra ve Çarşamba Ovasında çok sayıda küçük göller vardır.

Bafra Ovasındaki Göller: Karaboğaz Gölü, Tuz Göl, Liman Gölü, Dutdibi Gölü, Balık Gölü, Hayırlı Göl, Uzun Göl, İnegöl, Tombul Göl ve Gernek Gölüdür. Balık ve Liman gölleri balık bakımından zengindir. Bol kefal, sudak, kerevit ve sazan yetişir.

Çarşamba Ovasındaki göller: KocaGöl, Akmaz Göl, AkarcıkGöl ve Dumanlı Göldür. Bu göllerin etrafı sazlık ve bataklık olmasına rağmen tabiî güzellikleri çok fevkalâdedir. Terme ilçesinde Simenit Gölü ile Lâdik ilçesindeki Lâdik Gölü alabalık bakımından zengindir.

Ayrıca çeşitli baraj gölleri vardır. Bunlar; Hasan Uğurlu Baraj Gölü, Suat Uğurlu Baraj Gölü, Altınkaya Baraj Gölü, Derbent Baraj Gölü, Çakmak Baraj Gölüdür.