Samsun ili, 14 numaralı Yeşilırmak havzası ile 15 numaralı Kızılırmak havzasının aşağı (mansap) kısmında yer almaktadır. Bu havzaların batısında 13 numaralı Batı Karadeniz havzası, doğusunda ise 22 numaralı Doğu Karadeniz havzası yer almaktadır.
Samsun ili sınırları içerisinde yer alan önemli akarsular; Kızılırmak Nehri, Yeşilırmak Nehri, Terme Çayı, Abtal Irmağı, Mert Irmağı, Kürtün Irmağı, Engiz Deresi, Tersakan Çayı ve bunların yan kollarından oluşmaktadır.
- Samsun – Salıpazarı – Terme Çayı :
Terme Çayının yağış alanı, güneyde Karakuş Irmağı havzası sınırlarındaki 1300 m kotlarından Salıpazarı ilçesi merkezindeki 58 m kotu arasında yer almaktadır. Salıpazarı ilçesi merkezinde Terme Çayının yağış alanı 233 km2 ve akarsu boyu 35 km’dir. Terme Çayı, Terme ilçe merkezinin 5 km mansabında Karadeniz’e birleşmektedir.
Terme Çayının 233 km2lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 222 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 7,05 m3 / s’dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 3,31 m3 / s dir. Terme Çayının Salıpazarı ilçesi merkezindeki 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 782 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 988 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
Terme Çayının Terme ilçesi merkezindeki kotu 05 m ve yağış alanı 436 km2 dir. 436 km2lik yağış alanının yıllık ortalama akımı 330 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 10,5 m3 / s’dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 4,59 m3/s’dir.
-Samsun – Terme – Miliç Irmağı :
Miliç Irmağının Karadeniz’e birleşim yerindeki yağış alanı 180 km2 ve akarsu boyu 24 km dir. Karadeniz’e birleşim yerindeki 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 359 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 481 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Çarşamba – Yeşilırmak Nehri :
Yeşilırmak Nehrinin Çarşamba ilçesi merkezindeki yağış alanı 36 000 km2 ve kotu 10 m dir. Yeşilırmak ana kolu, Çekerek Irmağı, Çorum Çat Irmağı, Kelkit Irmağı, Tersakan Irmağı ve Karakuş Irmağı, Yeşilırmak Nehrinin yan kollarıdır. Amasya ve tokat illerinin tamamı ile, Samsun, Çorum, Yozgat, Sivas, Erzincan, Gümüşhane, Ordu ve Giresun illerine ait arazilerin bir kısmı, 14 numaralı Yeşilırmak Havzası içerisinde yer almaktadır.
Bu havza içerisindeki; Kılıçkaya, Almus, Ataköy, Hasan Uğurlu ve Suat Uğurlu barajlarında elektrik enerjisi üretilmektedir. Yeşilırmak nehri’nin, Çarşamba ilçesi merkezindeki 36 000 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 5 790 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi ise 183,7 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan Ağustos ayının ortalama debisi 61,3 m3 / s dir. Yeşilırmak nehrinin, Hasan Uğurlu Barajı girişi membaında yer alan 190 m kotundaki Kale Köyü mevkiinde yağış alanı 33 904 km2 ve ortalama debisi 148,6 m3 / s dir.
Yeşilırmak nehrinin 33 904 km2 lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 1612 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q500 = 1947 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Çarşamba – Dikbıyık – Abdal Irmağı :
Abdal ırmağının, Dikbıyık kasabası – Irmaksırtı mevkiindeki yağış alanı 502 km2 ve kotu 08 m dir. Aptal ırmağının yağış alanı, Asarcık ilçesi arazilerindeki 1200 m kotlarından başlamaktadır ve Irmaksırtı mevkiinde Samsun – Ordu karayolunu geçtikten sonra Karadeniz’e birleşmektedir. Samsun ili merkeze içme ve kullanma suyu sağlayan Çakmak Barajı, Abdal ırmağı yağış alanının 476 km2 lik kısmını kontrol etmektedir.
Abdal Irmağının 476 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 168 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 5,34 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan Ağustos ayındaki aylık ortalama debisi ise 0,83 m3 / s dir. Çakmak Barajı girişindeki 476 km2 lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 655 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 984 m3 / s dir.
-Samsun – Tekkeköy – Gelemen Kanalı :
Gelemen kanalı, yukarı havzasında yer alan üç ayrı dere ile tarım arazilerinin drenaj sularını Karadeniz’e tahliye etmektedir. Karadeniz’e birleşim yerindeki yağış alanı 198 km2 ve en uzun akarsu boyu 37 km dir. Yağış alanının güney yamaçlarındaki en yüksek kısımlarında yükseltisi 900 m ye kadar ulaşmaktadır.
Kanalın 198 km2 lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkın pik debisi Q100 = 438 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkın pik debisi ise Q500 = 599 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Tekkeköy – Tekkeköy Deresi :
Tekkeköy Deresinin Tekkeköy ilçesi merkezindeki yağış alanı 47 km2 ve dere boyu 18km’dir. Yağış alanının yükseltisi, Tekkeköy ilçesi merkezinde 25 m dir.Yağış alanın yüksek kısımlarında kotlar 850 m ye kadar ulaşmaktadır. Tekkeköy deresi, ilçe merkezi mansabındaki Tekkeköy Kanalına katılmaktadır. Tekkeköy Kanalı ise, Samsun – Ordu karayolunu geçtikten sonra Karadeniz’e birleşmektedir.
Tekkeköy Deresinin 47 km2 lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 221 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q 500 = 309 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Tekkeköy – Kirazlık Deresi :
Kirazlık Deresinin, Samsun – Ordu karayolu geçişindeki yağış alanı 45 km2 ve dere boyu 15 km dir. Kirazlık Deresi, Samsun organize sanayi sahası içerisinden geçerek Karadeniz’e birleşmektedir. Derenin yağış alanının yükseltisi, karayolu geçişindeki 04 m kotundan alanın yüksek kısımlarındaki 850 m kotlarına kadar ulaşmaktadır. Kirazlık Deresinin 45 km2’lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 234 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 327 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Merkez – Mert Irmağı :
Mert ırmağının yağış alanı sınırları, Kavak ve Asarcık ilçelerinin yüksek kesimlerindeki 1200 – 1300 m kotlarından başlamaktadır. Irmağın Karadeniz’e birleşim yerindeki yağış alanı 816 km2 ve akarsu boyu 68km’dir. Kavak-Güven, Kavak-Divanbaşı ve Kavak-Kozansıkı göletleri, Mert ırmağı havzası içerisinde yer almaktadır.
Mert ırmağının 816 km2’lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 690 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise, Q500 = 1013 m 3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Merkez – Kürtün Irmağı :
Kürtün ırmağı yağış alnının sınırları Kavak ilçesi sınırlarındaki 1100 m kotlarından başlamakta olup, Samsun il merkezi içerisinde Karadeniz’e birleşmektedir. Irmağın denize birleşim yerindeki yağış alanı 320 km2 ve akarsu boyu 47km’dir.
Kürtün ırmağının denize birleşim yerinin 11 km membaındaki 259 km2’lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 47 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 1,48 m3/s’dir. Yılın en kurak ayı olan Ağustos ayının ortalama debisi ise 0,35 m3 / s dir.
Kürtün ırmağının 320 km2’lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 421 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 =552 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – 19 Mayıs – Engiz Deresi :
Engiz deresi yağış alanının yukarı sınırları 1300 m kotlarından başlamakta olup, 19 Mayıs ilçe merkezine Samsun-Sinop karayolunu geçerek Karadeniz’e birleşmektedir. Derenin, İlçe merkezindeki yağış alanı 156 km2 ve akarsu boyu 30 km dir.
Engiz deresinin 156 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 81 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 2,63 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan ağustos ayının ortalama debisi ise 0,43 m 3 / s dir. Aynı yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 423 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q 500 = 590 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Bafra – Kızılırmak Nehri :
15 numaralı Kızılırmak Havzası, Sivas ili arazilerinden başlayıp, Samsun ili sınırları içerisinde Karadeniz’e birleşmektedir. Delice çayı, Devres çayı ve Gökırmak, Kızılırmak nehrinin yan kollarıdırlar. Kızılırmak nehrinin, Bafra – İnözü Köyündeki yağış alanı 75 120 km2 ve kotu 38 m dir. Kesikköprü, Hirfanlı, Altınkaya ve Derbent barajları ve HES tesisleri Kızılırmak havzası içerisinde yer almaktadır.
Kızılırmak nehrinin 75 120 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 5 808 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 184,2 m3 / s’dir. Yılın en kurak ayı olan ağustos ayının ortalama debisi ise 106,5 m3 / s dir. Altınkaya barajı girişinde, Kızılırmak nehrinden gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi 1723 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise 2121 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Alaçam – Yenice – Taşkelik Deresi :
Taşkelik Deresinin Samsun – Sinop karayolu geçişindeki yağış alanı 136 km2 ve kotu 15 m dir. Yağış alanının yüksek kesimlerinde yükselti 1600 m yi geçmektedir. Akarsu boyu ise 33 km dir. 136 km2’lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 303 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 369 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Alaçam – Uluçay :
Uluçay deresinin Alaçam ilçe merkezindeki yağış alanı 130 km2 ve kotu 16 m dir.Yağış alanının yüksek kesimlerindeki yükselti 1600 m yi geçmektedir. 130 km2 lik yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 351 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 422 m 3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Ladik – Ladik Gölü :
Ladik Gölü, Ladik ilçe merkezinin batısında ve Ladik – Taşova karayolunu kuzeyinde yer almaktadır. Gölün yağış alanı, Akdağ’ın ( 2050 m) kotlarındaki zirvesinden başlamaktadır. Gölün çıkış ayağındaki yağış alanı 145 km2 ve maksimum göl alanı 13,3 x 106 m2 dir.
Ladik Gölü’nün 145 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 55,8 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 1,77 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 0,92 m3 / s dir. Gölde depolanan kış suları, yaz aylarında çıkış ayağındaki kapaklı regülatöründen Tersakan ırmağına bırakılarak, Amasya – Suluova – sulamalarında kullanılmaktadır. Gölün su kotu 861 m ile 867 m arasında değişmektedir.
-Samsun – Havza - Havza Deresi :
Havza deresinin ilçe merkezi girişindeki yağış alanı 53 km2 ve kotu 640 m dir.
Yağış alanının yukarı kesiminde yükselti 1600 m yi aşmaktadır. Aynı yerdeki akarsu boyu ise 18 km dir. Havza Deresi, ilçe merkezi mansabında Tersakan Çayına birleşmektedir. Havza deresinin 53 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 10,8 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 0,342 hm3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 0,028 m3 / s dir. Aynı yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 85 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik
debisi Q500 = 132 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Havza – Tersakan Çayı :
Tersakan çayının Havza ilçe merkezindeki yağış alanı 513 km2 ve kotu 615 m dir.
Ladik gölü havzası, Tersakan çayı yağış alanının yağış alanı içerisinde yer almaktadır. Amasya – Merzifon Yedikır barajı ve Amasya Suluova sulamalarına, Tersakan çayından su sağlanmaktadır.
Tersakan çayının 513 km3 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 126 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 4,00 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 1,30 m3 / s dir. Aynı yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 369 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 503 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
-Samsun – Havza – Çatak – Derinöz Deresi :
Derinöz deresinin Çatak köyündeki yağış alanı 120 km2 ve kotu 650 m dir. Yağış alanının yukarı kesiminde, yükseltisi 1900 – 2000 m kotlarına kadar ulaşan Akdağ’ın batı yamaçları yer almaktadır. Derinöz deresi, Çatak Köyü’nün mansabında Tersakan Çayına birleşmektedir.
Derinöz deresinin 120 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 39,7 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 1,26 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan eylül ayının ortalama debisi ise 0,38 m3 / s dir. Aynı yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 69 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 96 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
- Samsun – Havza – Kayabaşı – İstavloz Çayı :
İstavloz çayının Kayabaşı Köyü mevkiindeki yağış alanı 327 km2 ve kotu 410 m dir. İstavloz çayının yağış alanının yukarı kesiminde, 1700 m kotlarına kadar yükselen Amasya-Gümüşhacıköy ilçesi arazileri yer almaktadır. Vezirköprü – Köprübaşı bucağı içerisinde Bakırçay Deresi ile birleşiminden sonra mansabındaki Akçay Çayına katılmaktadır.
İstavloz çayının 327 km2 lik yağış alanından gelen yıllık ortalama akımı 82,6 hm3 ve buna göre yıllık ortalama debisi 2,62 m3 / s dir. Yılın en kurak ayı olan ağustos ayının ortalama debisi ise 0,56 m3 / s dir. Aynı yağış alanından gelebilecek 100 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi Q100 = 247 m3 / s ve 500 yıl yinelenmeli taşkının pik debisi ise Q500 = 334 m3 / s olarak hesaplanmıştır.
İstavloz çayı, Kamlık çayı ve Vezirköprü ilçesi merkezinden geçen Uluçay deresi’nin birleşiminden oluşan Akçay çayı ise, mansabındaki Altınkaya Barajı gölüne katılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder